W procesie karnym problem poznania prawdy, odtworzenia i szczegółowego zbadania
rzeczywistego przebiegu zdarzenia, będącego przedmiotem rozpoznania w sprawie, ma
wiodące znaczenie. Wynika to z podstawowej zasady procesu karnego — zasady prawdy
materialnej, wyrażonej w art. 2 § 2 k.p.k. Jedną z czynności dowodowych pozwalających
organowi procesowemu poznać i sprawdzić „istotne okoliczności” jest eksperyment
procesowo-kryminalistyczny. Jego celem jest sprawdzenie okoliczności mających istotne
znaczenie dla sprawy, czyli wyjaśnienie jakiejś istotnej wątpliwości. Sprawdzenie należy
rozumieć jako zbadanie lub poznanie. Które okoliczności należy uznać za „istotne”, wska-
zują — według Stefana Rybarczyka — zebrany już w sprawie materiał dowodowy bądź
też założenia wersji śledczych, czyli hipotezy oparte na źródłach informacji, a także na
przypuszczeniach związanych z badanym zdarzeniem12. „Celem eksperymentu — pisze Jan
Sokołowski — jest zdobycie danych dla indukcyjnego uzasadnienia lub dla sprawdzenia
określonej tezy ogólnej”
W tym znaczeniu celem eksperymentu procesowo-kryminalistycznego jest:
— sprawdzenie już zebranych dowodów, tj. dowodów pochodzących z innych źródeł
dowodowych (np. ustalenie możliwości widzenia lub słyszenia czegoś przez świadka,
sprawdzenie możliwości dokonania czegoś w określony sposób w danych warun-
kach);
— sprawdzenie wersji śledczych opartych na materiale sprawy oraz na doświadczeniu
organu procesowego;
— poznanie określonych związków zachodzących między rzeczami a zjawiskami (np.
ustalenie możliwości „przypadkowego” dania strzału z badanego egzemplarza broni
palnej, ustalenie przebiegu określonego ciągu zdarzeń i ich wzajemnych związków,
ustalenie sposobu powstawania określonych śladów).
Cel i metodykę eksperymentu wyznaczają zawsze konkretne potrzeby postępowania
karnego oraz aktualny stan wiedzy o sprawie osób prowadzących postępowanie, przede
wszystkim zaś pojawiające się wątpliwości14. Eksperyment procesowo-kryminalistyczny
jest czynnością weryfikującą (sprawdzającą).
Z celem eksperymentu procesowo-kryminalistycznego nie należy utożsamiać przedmiotu
badań doświadczalnych. Przedmiotem eksperymentu jest przebieg całego zdarzenia albo jego
fragmentów15. Najczęściej przedmiotem eksperymentu procesowo-kryminalistycznego jest:
— „widoczność lub widzialność w określonych warunkach,
— słyszalność dźwięków lub mowy w określonych warunkach,
— możliwość percepcji innych bodźców w określonych warunkach,
— możliwość wykonania określonej czynności w określonych warunkach czasowych,
przestrzennych, przedmiotowych i podmiotowych,
— możliwość zaistnienia jakiegoś zdarzenia w określonych warunkach,
— przebieg określonego ciągu zdarzeń i ich wzajemne związki,
— sposób powstania określonych śladów”
rzeczywistego przebiegu zdarzenia, będącego przedmiotem rozpoznania w sprawie, ma
wiodące znaczenie. Wynika to z podstawowej zasady procesu karnego — zasady prawdy
materialnej, wyrażonej w art. 2 § 2 k.p.k. Jedną z czynności dowodowych pozwalających
organowi procesowemu poznać i sprawdzić „istotne okoliczności” jest eksperyment
procesowo-kryminalistyczny. Jego celem jest sprawdzenie okoliczności mających istotne
znaczenie dla sprawy, czyli wyjaśnienie jakiejś istotnej wątpliwości. Sprawdzenie należy
rozumieć jako zbadanie lub poznanie. Które okoliczności należy uznać za „istotne”, wska-
zują — według Stefana Rybarczyka — zebrany już w sprawie materiał dowodowy bądź
też założenia wersji śledczych, czyli hipotezy oparte na źródłach informacji, a także na
przypuszczeniach związanych z badanym zdarzeniem12. „Celem eksperymentu — pisze Jan
Sokołowski — jest zdobycie danych dla indukcyjnego uzasadnienia lub dla sprawdzenia
określonej tezy ogólnej”
W tym znaczeniu celem eksperymentu procesowo-kryminalistycznego jest:
— sprawdzenie już zebranych dowodów, tj. dowodów pochodzących z innych źródeł
dowodowych (np. ustalenie możliwości widzenia lub słyszenia czegoś przez świadka,
sprawdzenie możliwości dokonania czegoś w określony sposób w danych warun-
kach);
— sprawdzenie wersji śledczych opartych na materiale sprawy oraz na doświadczeniu
organu procesowego;
— poznanie określonych związków zachodzących między rzeczami a zjawiskami (np.
ustalenie możliwości „przypadkowego” dania strzału z badanego egzemplarza broni
palnej, ustalenie przebiegu określonego ciągu zdarzeń i ich wzajemnych związków,
ustalenie sposobu powstawania określonych śladów).
Cel i metodykę eksperymentu wyznaczają zawsze konkretne potrzeby postępowania
karnego oraz aktualny stan wiedzy o sprawie osób prowadzących postępowanie, przede
wszystkim zaś pojawiające się wątpliwości14. Eksperyment procesowo-kryminalistyczny
jest czynnością weryfikującą (sprawdzającą).
Z celem eksperymentu procesowo-kryminalistycznego nie należy utożsamiać przedmiotu
badań doświadczalnych. Przedmiotem eksperymentu jest przebieg całego zdarzenia albo jego
fragmentów15. Najczęściej przedmiotem eksperymentu procesowo-kryminalistycznego jest:
— „widoczność lub widzialność w określonych warunkach,
— słyszalność dźwięków lub mowy w określonych warunkach,
— możliwość percepcji innych bodźców w określonych warunkach,
— możliwość wykonania określonej czynności w określonych warunkach czasowych,
przestrzennych, przedmiotowych i podmiotowych,
— możliwość zaistnienia jakiegoś zdarzenia w określonych warunkach,
— przebieg określonego ciągu zdarzeń i ich wzajemne związki,
— sposób powstania określonych śladów”