Gleba jest to biologicznie czynna powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej stanowiąca
podłoże dla życia roślin. W Polsce w wyniku procesów glebotwórczych uformowały się na-
stępujące typy gleb: bielicowy, brunatny, czarnoziemny, płowy, inicjalny, rdzawy, rędzinowy
i mady. Wszystkie gleby są zinwentaryzowane zarówno pod względem typów, gatunków,
rozmieszczenia, jak i przydatności rolniczej. Inwentaryzacja jest przedstawiona w postaci
map glebowych.
Każda gleba składa się z wielu składników, które można podzielić na:
— stałe — mineralne (np. kwarc, skaleń, kalcyt, dolomit, mika), botaniczne (np. bakterie,
glony, grzyby, nasiona, pyłki kwiatowe, okrzemki), zanieczyszczenia (np. tworzywa
sztuczne, materiały budowlane, wyroby gumowe, farby, szkło),
— ciekłe — woda z rozpuszczonymi w niej związkami, oleje,
— gazowe — powietrze glebowe.
Gleby mają różne właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne — zależnie od składu.
Pozwala to odróżniać typy gleb.
Gleba jako przedmiot badania biegłego występuje najczęściej w ekspertyzach zwią-
zanych z takimi przestępstwami, jak zgwałcenie, zabójstwo, kradzież z włamaniem lub
podpalenie. Do pracowni biegłego gleba trafia w postaci grudek na obuwiu, odzieży,
oponach, pojazdach i innych przedmiotach. Materiał dowodowy można zabezpieczyć
jednym z następujących przedmiotów:
— zabrudzone zaschniętą glebą części odzieży, obuwie lub inne przedmioty o niewiel-
kich wymiarach należy pakować do papierowych worków lub kartonowych pudełek,
każdy przedmiot osobno, dodatkowo przekładając zabrudzone części lub owijając
papierem,
— zaschniętą glebę z dużych obiektów można zeskrobać za pomocą drewnianej lub
plastikowej łopatki.
Próbka dowodowa powinna mieć masę maksymalną możliwą do osiągnięcia w danych
warunkach.
Próbki materiału porównawczego pobiera się według następujących zasad:
— masa próbki porównawczej powinna być co najmniej kilkakrotnie większa od masy
próbki dowodowej (0,5–1 kg);
— próbki porównawcze muszą być pobrane z tej warstwy gleby, z której prawdopo-
dobnie pochodzi ślad. W razie wątpliwości co do warstwy, liczba próbek powinna
być zwielokrotniona;
— każda próbka porównawcza musi być pakowana oddzielnie do czystego, suchego,
najlepiej szklanego pojemnika;
— próbki gleby wilgotnej należy natychmiast dostarczyć do badania, jeżeli jest to nie-
możliwe — glebę należy wysuszyć w temperaturze pokojowej.
Protokół pobrania materiału porównawczego w postaci próbek gleby powinien zawierać
następujące dane:
— ogólną charakterystykę miejsca pobrania ze szczególnym uwzględnieniem ukształ-
towania terenu,
— typ gleby,
— cechy powierzchni,
— przypuszczalną grubość warstwy powierzchniowej,
— wielkość powierzchni o jednolitym wyglądzie,
— poziom wody gruntowej, względnie stan nawodnienia,
— dokładne określenie miejsca pobrania każdej próbki, w miarę możliwości ze wska-
zaniem na szkicu,
— barwę każdej pobieranej próbki,
— głębokość, z której pobrano próbkę,
— barwę i inne cechy dolnej warstwy gleby,
— opis warunków atmosferycznych przed pobieraniem próbek i podczas tej czyn-
ności,
— uwagi dodatkowe (np. czy miejsce było używane jako wysypisko śmieci, czy nawożone
nawozami sztucznymi — jakimi i kiedy).
Fizykochemiczne badanie śladów w postaci gleby jest prawie zawsze badaniem
porównawczym. Oznaczenie pełnego składu gleby jest zadaniem czasochłonnym,
kosztownym i nie zawsze koniecznym. Dlatego przede wszystkim określa się zawartość
zanieczyszczeń w glebie dowodowej i wyszukuje takie same cechy, jakie ma próbka po-
równawcza gleby.
podłoże dla życia roślin. W Polsce w wyniku procesów glebotwórczych uformowały się na-
stępujące typy gleb: bielicowy, brunatny, czarnoziemny, płowy, inicjalny, rdzawy, rędzinowy
i mady. Wszystkie gleby są zinwentaryzowane zarówno pod względem typów, gatunków,
rozmieszczenia, jak i przydatności rolniczej. Inwentaryzacja jest przedstawiona w postaci
map glebowych.
Każda gleba składa się z wielu składników, które można podzielić na:
— stałe — mineralne (np. kwarc, skaleń, kalcyt, dolomit, mika), botaniczne (np. bakterie,
glony, grzyby, nasiona, pyłki kwiatowe, okrzemki), zanieczyszczenia (np. tworzywa
sztuczne, materiały budowlane, wyroby gumowe, farby, szkło),
— ciekłe — woda z rozpuszczonymi w niej związkami, oleje,
— gazowe — powietrze glebowe.
Gleby mają różne właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne — zależnie od składu.
Pozwala to odróżniać typy gleb.
Gleba jako przedmiot badania biegłego występuje najczęściej w ekspertyzach zwią-
zanych z takimi przestępstwami, jak zgwałcenie, zabójstwo, kradzież z włamaniem lub
podpalenie. Do pracowni biegłego gleba trafia w postaci grudek na obuwiu, odzieży,
oponach, pojazdach i innych przedmiotach. Materiał dowodowy można zabezpieczyć
jednym z następujących przedmiotów:
— zabrudzone zaschniętą glebą części odzieży, obuwie lub inne przedmioty o niewiel-
kich wymiarach należy pakować do papierowych worków lub kartonowych pudełek,
każdy przedmiot osobno, dodatkowo przekładając zabrudzone części lub owijając
papierem,
— zaschniętą glebę z dużych obiektów można zeskrobać za pomocą drewnianej lub
plastikowej łopatki.
Próbka dowodowa powinna mieć masę maksymalną możliwą do osiągnięcia w danych
warunkach.
Próbki materiału porównawczego pobiera się według następujących zasad:
— masa próbki porównawczej powinna być co najmniej kilkakrotnie większa od masy
próbki dowodowej (0,5–1 kg);
— próbki porównawcze muszą być pobrane z tej warstwy gleby, z której prawdopo-
dobnie pochodzi ślad. W razie wątpliwości co do warstwy, liczba próbek powinna
być zwielokrotniona;
— każda próbka porównawcza musi być pakowana oddzielnie do czystego, suchego,
najlepiej szklanego pojemnika;
— próbki gleby wilgotnej należy natychmiast dostarczyć do badania, jeżeli jest to nie-
możliwe — glebę należy wysuszyć w temperaturze pokojowej.
Protokół pobrania materiału porównawczego w postaci próbek gleby powinien zawierać
następujące dane:
— ogólną charakterystykę miejsca pobrania ze szczególnym uwzględnieniem ukształ-
towania terenu,
— typ gleby,
— cechy powierzchni,
— przypuszczalną grubość warstwy powierzchniowej,
— wielkość powierzchni o jednolitym wyglądzie,
— poziom wody gruntowej, względnie stan nawodnienia,
— dokładne określenie miejsca pobrania każdej próbki, w miarę możliwości ze wska-
zaniem na szkicu,
— barwę każdej pobieranej próbki,
— głębokość, z której pobrano próbkę,
— barwę i inne cechy dolnej warstwy gleby,
— opis warunków atmosferycznych przed pobieraniem próbek i podczas tej czyn-
ności,
— uwagi dodatkowe (np. czy miejsce było używane jako wysypisko śmieci, czy nawożone
nawozami sztucznymi — jakimi i kiedy).
Fizykochemiczne badanie śladów w postaci gleby jest prawie zawsze badaniem
porównawczym. Oznaczenie pełnego składu gleby jest zadaniem czasochłonnym,
kosztownym i nie zawsze koniecznym. Dlatego przede wszystkim określa się zawartość
zanieczyszczeń w glebie dowodowej i wyszukuje takie same cechy, jakie ma próbka po-
równawcza gleby.