Jako potencjalnie niebezpieczne należy traktować czynności kryminalistyczne wykonywane
w sytuacjach bezpośredniego kontaktu funkcjonariusza Policji z osobą podejrzaną. Przy
założeniu, że każdy człowiek może być źródłem zakażenia, materiał pochodzenia ludzkiego
trzeba traktować bardzo ostrożnie, mając na względzie profilaktykę AIDS oraz wirusowego
zapalenia wątroby typu B i C.
Przeszukanie
Przeszukanie stanowi czynność dowodową, która powinna być rozpatrywana na tle
zagrożenia wymienionymi zakażeniami. Jest ona szczególnie niebezpieczna zwłaszcza
wtedy, gdy dotyczy osób ze środowisk np. narkomańskich. Realne zagrożenie występuje
przede wszystkim podczas uszkodzenia skóry narzędziami pobrudzonymi zakażoną krwią
(np. ukłucie się igłą podczas przeszukania odzieży). Dlatego też przeszukanie osób stwarza-
jących ryzyko przeniesienia zakażenia powinno być prowadzone przy zachowaniu wszystkich
wskazówek dotyczących pracy z zakaźnym materiałem biologicznym.
Pobieranie materiału porównawczego
Szczególnej uwagi wymaga także pobieranie materiału porównawczego. Zagrożenie zakaże-
niami krwiopochodnymi HIV6
, HBV7
, HCV8
stwarza nie tylko kontakt z krwią i jej pochodnymi.
Potencjalnie rodzi je również zetknięcie z innymi tkankami. Przeniesienie zakażenia jest także
możliwe przez wydzieliny i wydaliny zakażonych osób. Niebezpieczne jest więc nie tylko po-
bieranie np. odbitek linii papilarnych z rąk o uszkodzonym naskórku, lecz także pobieranie
takiego materiału, jak ślina lub też odbitek warg do badań cheiloskopijnych. Należy pamiętać,
że kontakt ze śliną stanowi oprócz tego duże ryzyko zachorowania na gruźlicę.
Profilaktyka poekspozycyjna
Pomimo stosowania przez funkcjonariusza Policji zasad bezpieczeństwa, może zdarzyć
się sytuacja, w której dochodzi do ekspozycji na krew lub na inny potencjalnie zakaźny
materiał mogący przenosić zakażenie HIV, HBV, HCV9
Za wysoce prawdopodobną ekspozycję zawodową trzeba uznać każdy przypadek bez-
pośredniego kontaktu materiału zakaźnego (np. pochodzącego od osób przyjmujących
środki odurzające drogą dożylną) z krwią zdrowego funkcjonariusza. Kontakt ten może
nastąpić przez skórę, oko, jamę ustną lub inną błonę śluzową. W wypadku ekspozycji
należy natychmiast wykonać następujące czynności:
1. Jeżeli doszło do przekłucia (skaleczenia) skóry, należy przede wszystkim nie hamować
krwawienia, a nawet — jeśli można — spowodować większe. Dopiero potem dokładnie
umyć zranioną okolicę wodą i mydłem (w razie braku wody można użyć płynów do mycia
rąk sporządzonych na bazie alkoholu), następnie zdezynfekować 2-procentową wodą
utlenioną lub spirytusem o zawartości alkoholu od 60 do 90 procent i zabezpieczyć opa-
trunkiem wodoszczelnym.
2. Jeżeli na skórze znajduje się krew lub inny materiał zakaźny, zanieczyszczenia trzeba
wstępnie usunąć gazą lub innym materiałem, który został zwilżony środkiem przeznaczonym
do higienicznej dezynfekcji rąk. Następnie dwukrotnie przetrzeć skórę tym środkiem (po-
winien on zostać przez jakiś czas na powierzchni skóry).
3. Jeżeli skażone są oczy, należy delikatnie, lecz dokładnie przepłukać okolicę oczu wodą
lub 0,9-procentowym roztworem chlorku sodowego — przy otwartych powiekach.
4. Jeżeli krew lub materiał zakaźny dostaną się do ust, trzeba je wypluć i przepłukać
jamę ustną wodą kilkanaście razy.
5. Bezzwłocznie udać się do lekarza odpowiedzialnego za postępowanie poekspozycyjne
lub — w razie jego nieobecności — do innego wyznaczonego lekarza w celu poddania się
terapii poekspozycyjnej. Przyjmowanie leków przeciwwirusowych powinno się rozpocząć
możliwie jak najszybciej, najlepiej w ciągu pierwszej godziny (pierwszych godzin) po eks-
pozycji.
Dla każdej jednostki Policji powinno się prowadzić rejestr potencjalnych ekspozycji na
zakażenia HIV, HBV i HCV. Należy zarejestrować czas i datę zdarzenia, podczas którego
do niej doszło, okoliczności zajścia oraz dane personalne pacjenta i ewentualnie świadków
zdarzenia. Prowadzenie rejestru jest zadaniem lekarza profilaktyka.
w sytuacjach bezpośredniego kontaktu funkcjonariusza Policji z osobą podejrzaną. Przy
założeniu, że każdy człowiek może być źródłem zakażenia, materiał pochodzenia ludzkiego
trzeba traktować bardzo ostrożnie, mając na względzie profilaktykę AIDS oraz wirusowego
zapalenia wątroby typu B i C.
Przeszukanie
Przeszukanie stanowi czynność dowodową, która powinna być rozpatrywana na tle
zagrożenia wymienionymi zakażeniami. Jest ona szczególnie niebezpieczna zwłaszcza
wtedy, gdy dotyczy osób ze środowisk np. narkomańskich. Realne zagrożenie występuje
przede wszystkim podczas uszkodzenia skóry narzędziami pobrudzonymi zakażoną krwią
(np. ukłucie się igłą podczas przeszukania odzieży). Dlatego też przeszukanie osób stwarza-
jących ryzyko przeniesienia zakażenia powinno być prowadzone przy zachowaniu wszystkich
wskazówek dotyczących pracy z zakaźnym materiałem biologicznym.
Pobieranie materiału porównawczego
Szczególnej uwagi wymaga także pobieranie materiału porównawczego. Zagrożenie zakaże-
niami krwiopochodnymi HIV6
, HBV7
, HCV8
stwarza nie tylko kontakt z krwią i jej pochodnymi.
Potencjalnie rodzi je również zetknięcie z innymi tkankami. Przeniesienie zakażenia jest także
możliwe przez wydzieliny i wydaliny zakażonych osób. Niebezpieczne jest więc nie tylko po-
bieranie np. odbitek linii papilarnych z rąk o uszkodzonym naskórku, lecz także pobieranie
takiego materiału, jak ślina lub też odbitek warg do badań cheiloskopijnych. Należy pamiętać,
że kontakt ze śliną stanowi oprócz tego duże ryzyko zachorowania na gruźlicę.
Profilaktyka poekspozycyjna
Pomimo stosowania przez funkcjonariusza Policji zasad bezpieczeństwa, może zdarzyć
się sytuacja, w której dochodzi do ekspozycji na krew lub na inny potencjalnie zakaźny
materiał mogący przenosić zakażenie HIV, HBV, HCV9
Za wysoce prawdopodobną ekspozycję zawodową trzeba uznać każdy przypadek bez-
pośredniego kontaktu materiału zakaźnego (np. pochodzącego od osób przyjmujących
środki odurzające drogą dożylną) z krwią zdrowego funkcjonariusza. Kontakt ten może
nastąpić przez skórę, oko, jamę ustną lub inną błonę śluzową. W wypadku ekspozycji
należy natychmiast wykonać następujące czynności:
1. Jeżeli doszło do przekłucia (skaleczenia) skóry, należy przede wszystkim nie hamować
krwawienia, a nawet — jeśli można — spowodować większe. Dopiero potem dokładnie
umyć zranioną okolicę wodą i mydłem (w razie braku wody można użyć płynów do mycia
rąk sporządzonych na bazie alkoholu), następnie zdezynfekować 2-procentową wodą
utlenioną lub spirytusem o zawartości alkoholu od 60 do 90 procent i zabezpieczyć opa-
trunkiem wodoszczelnym.
2. Jeżeli na skórze znajduje się krew lub inny materiał zakaźny, zanieczyszczenia trzeba
wstępnie usunąć gazą lub innym materiałem, który został zwilżony środkiem przeznaczonym
do higienicznej dezynfekcji rąk. Następnie dwukrotnie przetrzeć skórę tym środkiem (po-
winien on zostać przez jakiś czas na powierzchni skóry).
3. Jeżeli skażone są oczy, należy delikatnie, lecz dokładnie przepłukać okolicę oczu wodą
lub 0,9-procentowym roztworem chlorku sodowego — przy otwartych powiekach.
4. Jeżeli krew lub materiał zakaźny dostaną się do ust, trzeba je wypluć i przepłukać
jamę ustną wodą kilkanaście razy.
5. Bezzwłocznie udać się do lekarza odpowiedzialnego za postępowanie poekspozycyjne
lub — w razie jego nieobecności — do innego wyznaczonego lekarza w celu poddania się
terapii poekspozycyjnej. Przyjmowanie leków przeciwwirusowych powinno się rozpocząć
możliwie jak najszybciej, najlepiej w ciągu pierwszej godziny (pierwszych godzin) po eks-
pozycji.
Dla każdej jednostki Policji powinno się prowadzić rejestr potencjalnych ekspozycji na
zakażenia HIV, HBV i HCV. Należy zarejestrować czas i datę zdarzenia, podczas którego
do niej doszło, okoliczności zajścia oraz dane personalne pacjenta i ewentualnie świadków
zdarzenia. Prowadzenie rejestru jest zadaniem lekarza profilaktyka.