Szczegółowe listy obowiązków i praw biegłego stworzyli Stefan Kalinowski9
oraz Tadeusz
Tomaszewski10. Do najważniejszych obowiązków biegłego, powołanego do wydania opinii,
zalicza się:
— podjęcie się funkcji biegłego (wyjątkowo możliwość zwolnienia z tego obowiązku po
przedstawieniu usprawiedliwienia organowi procesowemu),
— stawiennictwo na wezwanie organu procesowego,
— złożenie przyrzeczenia,
— zachowanie bezstronności (wynika z treści przyrzeczenia),
— zachowanie tajemnicy,
— osobiste przeprowadzenie badań,
— sumienne wykonywanie badań (wynika z treści przyrzeczenia),
— złożenie opinii pisemnej lub ustnej,
— zawiadomienie o okolicznościach sprzyjających popełnianiu przestępstw, a stwier-
dzonych podczas badań (np. wadliwa konstrukcja zamka, łatwe do podrobienia
zabezpieczenie dokumentu).
Biegli ponoszą odpowiedzialność karną w wypadku wydania fałszywej opinii, mającej
służyć za dowód w postępowaniu karnym, cywilnym lub innym — art. 233 k.k.
Biegli mają prawo m.in. do:
— zadawania pytań osobom przesłuchiwanym (tylko co do okoliczności, których po-
znanie pozwoli wydać opinię);
— obecności przy czynnościach dowodowych (np. przy przesłuchaniu stron procesowych
i świadków);
— otrzymania materiałów dowodowych i wglądu w akta sprawy (organ procesowy ma
obowiązek dostarczyć biegłemu materiał dowodowy niezbędny do przeprowadzenia
badań i wydania opinii — biegły może sugerować organowi procesowemu np. sposób
i liczbę pobrania próbek pisma ręcznego osoby, lecz pobrania dokona organ proce-
sowy);
— zmiany wydanej opinii (na skutek rozwoju nauki lub po uwzględnieniu nowych
przesłanek biegły może zmienić swoje stanowisko, oczywiście rzeczowo uzasadniając
zmianę);
— inicjatywy w poszukiwaniu dowodów (biegły prowadzący badania może wystąpić
z wnioskiem do organu procesowego o przeprowadzenie określonych czynności
procesowych, np. przeszukania w celu odnalezienia narzędzia lub o zmianę zakresu
ekspertyzy);
— odmowy udzielenia opinii (gdy materiały do jej wydania są niewystarczające,
materiał dowodowy był źle pod względem technicznym zabezpieczony, rozwój
danej dziedziny wiedzy specjalistycznej nie pozwala udzielić wystarczająco pewnej odpowiedzi itp.);
oraz Tadeusz
Tomaszewski10. Do najważniejszych obowiązków biegłego, powołanego do wydania opinii,
zalicza się:
— podjęcie się funkcji biegłego (wyjątkowo możliwość zwolnienia z tego obowiązku po
przedstawieniu usprawiedliwienia organowi procesowemu),
— stawiennictwo na wezwanie organu procesowego,
— złożenie przyrzeczenia,
— zachowanie bezstronności (wynika z treści przyrzeczenia),
— zachowanie tajemnicy,
— osobiste przeprowadzenie badań,
— sumienne wykonywanie badań (wynika z treści przyrzeczenia),
— złożenie opinii pisemnej lub ustnej,
— zawiadomienie o okolicznościach sprzyjających popełnianiu przestępstw, a stwier-
dzonych podczas badań (np. wadliwa konstrukcja zamka, łatwe do podrobienia
zabezpieczenie dokumentu).
Biegli ponoszą odpowiedzialność karną w wypadku wydania fałszywej opinii, mającej
służyć za dowód w postępowaniu karnym, cywilnym lub innym — art. 233 k.k.
Biegli mają prawo m.in. do:
— zadawania pytań osobom przesłuchiwanym (tylko co do okoliczności, których po-
znanie pozwoli wydać opinię);
— obecności przy czynnościach dowodowych (np. przy przesłuchaniu stron procesowych
i świadków);
— otrzymania materiałów dowodowych i wglądu w akta sprawy (organ procesowy ma
obowiązek dostarczyć biegłemu materiał dowodowy niezbędny do przeprowadzenia
badań i wydania opinii — biegły może sugerować organowi procesowemu np. sposób
i liczbę pobrania próbek pisma ręcznego osoby, lecz pobrania dokona organ proce-
sowy);
— zmiany wydanej opinii (na skutek rozwoju nauki lub po uwzględnieniu nowych
przesłanek biegły może zmienić swoje stanowisko, oczywiście rzeczowo uzasadniając
zmianę);
— inicjatywy w poszukiwaniu dowodów (biegły prowadzący badania może wystąpić
z wnioskiem do organu procesowego o przeprowadzenie określonych czynności
procesowych, np. przeszukania w celu odnalezienia narzędzia lub o zmianę zakresu
ekspertyzy);
— odmowy udzielenia opinii (gdy materiały do jej wydania są niewystarczające,
materiał dowodowy był źle pod względem technicznym zabezpieczony, rozwój
danej dziedziny wiedzy specjalistycznej nie pozwala udzielić wystarczająco pewnej odpowiedzi itp.);