Pokrzywdzonym jest ten, czyje dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez wykrocze-
nie (art. 25 § 1 k.p.w.).
W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały mogą wykonywać osoby najbliższe (art.
25 § k.p.w.).
Za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzyw-
dzonemu przez wykroczenie lub jest zobowiązany do jej pokrycia (art. 25 § 3 k.p.w. w związku z art. 49 § 3
k.p.k.).
Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fi zyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do
działania w jego imieniu (art. 25 § 3 k.p.w. w związku z art. 51 § 1 k.p.k.).
Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni lub ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wyko-
nuje przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje (art. 25 § 3 k.p.w.
w związku z art. 51 § 2 k.p.k.).
Prawa i obowiązki pokrzywdzonego:
1. Pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela pub-
licznego lub zamiast niego (art. 25 §4 k.p.w.). W ramach tego uprawnienia pokrzywdzony może:
a) w terminie 7 dni od zawiadomienia go o przesłaniu wniosku o ukaranie do sądu oświadczyć, że będzie
działał obok oskarżyciela publicznego jako oskarżyciel posiłkowy. Po upływie tego terminu uprawnienie to
wygasa (art. 26 § 3 k.p.w.).
b) w sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego – samodzielnie wnieść wniosek
o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy (art. 27 § 1 k.p.w.).
2. Żądanie ścigania złożone, co do niektórych tylko współdziałających w popełnieniu czynu pozostaje sku-
teczne także wobec osób niewskazanych w żądaniu, jeżeli nie są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego
(art. 6 § 2 k.p.w.).
3. W przypadku złożenia przez pokrzywdzonego żądania ścigania sprawcy wykroczenia ściganego na żą-
danie może on cofnąć to żądanie. Niedopuszczalne jest cofnięcie żądania wobec niektórych tylko współ-
działających w popełnieniu czynu chyba, że są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego. Cofnięcie może
nastąpić do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie. W razie cofnięcia żądania
ponowne jego złożenie jest niedopuszczalne (art. 6 § 3 k.p.w.).
4. W sprawach o wykroczenia inne niż ścigane na żądanie pokrzywdzonego, może on samodzielnie wnieść
wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w ciągu miesiąca od zawiadomienia Policji o wykro-
czeniu nie zostanie powiadomiony o wniesieniu wniosku o ukaranie albo otrzyma zawiadomienie o tym, że
czynności wyjaśniające nie dostarczyły podstaw do wniesienia przez Policję wniosku o ukaranie (art. 27
§ 2 k.p.w.).
5. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym ma prawo żądać zezwolenia na sporządzanie odpisu
protokołu czynności, w których uczestniczył lub miał uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego
od niego lub sporządzonego z jego udziałem (art. 157 §3 k.p.k w związku z art. 38 §1 k.p.w.). Pokrzyw-
dzony będący oskarżycielem posiłkowym ma przeglądania akt sprawy sądowej w sprawie o wykroczenie
i sporządzania z nich odpisów (art. 156 § 1 k.p.k. w związku z art. 38 § 1 k.p.w.).
6. Pokrzywdzony wezwany w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania (art. 41 § 1
k.p.w. w związku z art. 177 § 1 k.p.k.).
7. Pokrzywdzony uczestniczący w czynnościach może podpisując protokół z tych czynności zgłosić jedno-
cześnie zarzuty, co do jego treści, które to zarzuty należy wciągnąć do protokołu (art. 37 §5 k.p.w. w związ-
ku z art. 150 § 2 k.p.k.).
8. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom
i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym. Jeżeli ist-
nieją wątpliwości, co do stanu psychicznego pokrzywdzonego występującego w charakterze świadka,
jego stan rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń, sąd lub
prokurator może zarządzić jego przesłuchanie z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a po-
krzywdzony nie może się temu przeciwstawić. Dla celów dowodowych można również pokrzywdzonego
występującego w charakterze świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniom lekarskim lub
psychologicznym (art. 41 § 1 k.p.w. w związku z art. 192 k.p.k.).
9. Pokrzywdzony może korzystać z pomocy jednego pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat,
radca prawny, a w wypadku gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna,
także pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzędnego (art. 30 § 1 k.p.w.). Pokrzywdzony może udzielić pełnomocnictwa na piśmie albo przez oświadczenie do protokołu organu prowadzącego postępowa-
nie w sprawie o wykroczenie (art. 30 § 2 k.p.w. w związku z art. 83 § 2 k.p.k.).Może także, gdy nie ma
pełnomocnika z wyboru, złożyć wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu. We wniosku powinien
w sposób należyty wykazać, że nie jest w stanie ponieść kosztów z tytułu ustanowienia pełnomocnika bez
poważnego uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny (art. 30 § 2 k.p.w. w związku z art. 22
k.p.w.).
10. Pokrzywdzony ma prawo wziąć udział w rozprawie i pozostać na sali, choćby miał składać zeznania jako
świadek (art. 81 k.p.w. w związku z art. 384 § 2 k.p.k.).
11. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym może, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, składać wnio-
ski i inne oświadczenia na piśmie i ustnie do protokołu (art. 38 § 1 k.p.w. w związku z art. 116 k.p.k.).
12. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym ma prawo składać wnioski dowodowe (art. 39 § 1
k.p.w.).
13. Gdy pokrzywdzony nie stawił się na rozprawę a w aktach sprawy brak było dowodu doręczenia wezwania
lub zawiadomienia, a sąd uznając to za celowe przeprowadził postępowanie dowodowe, pokrzywdzony
może zażądać na następnej rozprawie – gdy nie był prawidłowo powiadomiony o terminie poprzedniej
rozprawy – przeprowadzenia ponownie tych dowodów (art. 71 §2 k.p.w.).
14. W razie wniesienia przez oskarżyciela publicznego wniosku o skazanie obwinionego bez przeprowadzenia
rozprawy, pokrzywdzony, który złożył oświadczenie o przyłączeniu się do postępowania w charakterze
oskarżyciela posiłkowego, może w terminie określonym przez sąd, zgłosić wobec niego sprzeciw. W przy-
padku złożenia sprzeciwu, wniosek nie może zostać uwzględniony (art. 63 § 3 k.p.w.).
15. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym może zgłosić sprzeciw wobec wniosku obwinionego
o skazanie go w określony sposób bez przeprowadzenia rozprawy. W razie zgłoszenia sprzeciwu, wniosek
ni może zostać uwzględniony (art. 64 § 2 k.p.w.).
16. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym może odstąpić od oskarżenia (art. 28 k.p.w.).
17. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym ma prawo wnoszenia środków odwoławczych, gdy
ustawa tak stanowi (art. 103 § 2 i 3 k.p.w.).
18. Stronom, obrońcy, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądo-
wej i daje możliwość sporządzania z nich odpisów po wszczęciu postępowania przez sąd (art. 156 § 1
k.p.k.).
nie (art. 25 § 1 k.p.w.).
W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały mogą wykonywać osoby najbliższe (art.
25 § k.p.w.).
Za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzyw-
dzonemu przez wykroczenie lub jest zobowiązany do jej pokrycia (art. 25 § 3 k.p.w. w związku z art. 49 § 3
k.p.k.).
Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fi zyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do
działania w jego imieniu (art. 25 § 3 k.p.w. w związku z art. 51 § 1 k.p.k.).
Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni lub ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wyko-
nuje przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje (art. 25 § 3 k.p.w.
w związku z art. 51 § 2 k.p.k.).
Prawa i obowiązki pokrzywdzonego:
1. Pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela pub-
licznego lub zamiast niego (art. 25 §4 k.p.w.). W ramach tego uprawnienia pokrzywdzony może:
a) w terminie 7 dni od zawiadomienia go o przesłaniu wniosku o ukaranie do sądu oświadczyć, że będzie
działał obok oskarżyciela publicznego jako oskarżyciel posiłkowy. Po upływie tego terminu uprawnienie to
wygasa (art. 26 § 3 k.p.w.).
b) w sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego – samodzielnie wnieść wniosek
o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy (art. 27 § 1 k.p.w.).
2. Żądanie ścigania złożone, co do niektórych tylko współdziałających w popełnieniu czynu pozostaje sku-
teczne także wobec osób niewskazanych w żądaniu, jeżeli nie są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego
(art. 6 § 2 k.p.w.).
3. W przypadku złożenia przez pokrzywdzonego żądania ścigania sprawcy wykroczenia ściganego na żą-
danie może on cofnąć to żądanie. Niedopuszczalne jest cofnięcie żądania wobec niektórych tylko współ-
działających w popełnieniu czynu chyba, że są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego. Cofnięcie może
nastąpić do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie. W razie cofnięcia żądania
ponowne jego złożenie jest niedopuszczalne (art. 6 § 3 k.p.w.).
4. W sprawach o wykroczenia inne niż ścigane na żądanie pokrzywdzonego, może on samodzielnie wnieść
wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w ciągu miesiąca od zawiadomienia Policji o wykro-
czeniu nie zostanie powiadomiony o wniesieniu wniosku o ukaranie albo otrzyma zawiadomienie o tym, że
czynności wyjaśniające nie dostarczyły podstaw do wniesienia przez Policję wniosku o ukaranie (art. 27
§ 2 k.p.w.).
5. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym ma prawo żądać zezwolenia na sporządzanie odpisu
protokołu czynności, w których uczestniczył lub miał uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego
od niego lub sporządzonego z jego udziałem (art. 157 §3 k.p.k w związku z art. 38 §1 k.p.w.). Pokrzyw-
dzony będący oskarżycielem posiłkowym ma przeglądania akt sprawy sądowej w sprawie o wykroczenie
i sporządzania z nich odpisów (art. 156 § 1 k.p.k. w związku z art. 38 § 1 k.p.w.).
6. Pokrzywdzony wezwany w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania (art. 41 § 1
k.p.w. w związku z art. 177 § 1 k.p.k.).
7. Pokrzywdzony uczestniczący w czynnościach może podpisując protokół z tych czynności zgłosić jedno-
cześnie zarzuty, co do jego treści, które to zarzuty należy wciągnąć do protokołu (art. 37 §5 k.p.w. w związ-
ku z art. 150 § 2 k.p.k.).
8. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom
i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym. Jeżeli ist-
nieją wątpliwości, co do stanu psychicznego pokrzywdzonego występującego w charakterze świadka,
jego stan rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń, sąd lub
prokurator może zarządzić jego przesłuchanie z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a po-
krzywdzony nie może się temu przeciwstawić. Dla celów dowodowych można również pokrzywdzonego
występującego w charakterze świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniom lekarskim lub
psychologicznym (art. 41 § 1 k.p.w. w związku z art. 192 k.p.k.).
9. Pokrzywdzony może korzystać z pomocy jednego pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat,
radca prawny, a w wypadku gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna,
także pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzędnego (art. 30 § 1 k.p.w.). Pokrzywdzony może udzielić pełnomocnictwa na piśmie albo przez oświadczenie do protokołu organu prowadzącego postępowa-
nie w sprawie o wykroczenie (art. 30 § 2 k.p.w. w związku z art. 83 § 2 k.p.k.).Może także, gdy nie ma
pełnomocnika z wyboru, złożyć wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu. We wniosku powinien
w sposób należyty wykazać, że nie jest w stanie ponieść kosztów z tytułu ustanowienia pełnomocnika bez
poważnego uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny (art. 30 § 2 k.p.w. w związku z art. 22
k.p.w.).
10. Pokrzywdzony ma prawo wziąć udział w rozprawie i pozostać na sali, choćby miał składać zeznania jako
świadek (art. 81 k.p.w. w związku z art. 384 § 2 k.p.k.).
11. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym może, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, składać wnio-
ski i inne oświadczenia na piśmie i ustnie do protokołu (art. 38 § 1 k.p.w. w związku z art. 116 k.p.k.).
12. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym ma prawo składać wnioski dowodowe (art. 39 § 1
k.p.w.).
13. Gdy pokrzywdzony nie stawił się na rozprawę a w aktach sprawy brak było dowodu doręczenia wezwania
lub zawiadomienia, a sąd uznając to za celowe przeprowadził postępowanie dowodowe, pokrzywdzony
może zażądać na następnej rozprawie – gdy nie był prawidłowo powiadomiony o terminie poprzedniej
rozprawy – przeprowadzenia ponownie tych dowodów (art. 71 §2 k.p.w.).
14. W razie wniesienia przez oskarżyciela publicznego wniosku o skazanie obwinionego bez przeprowadzenia
rozprawy, pokrzywdzony, który złożył oświadczenie o przyłączeniu się do postępowania w charakterze
oskarżyciela posiłkowego, może w terminie określonym przez sąd, zgłosić wobec niego sprzeciw. W przy-
padku złożenia sprzeciwu, wniosek nie może zostać uwzględniony (art. 63 § 3 k.p.w.).
15. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym może zgłosić sprzeciw wobec wniosku obwinionego
o skazanie go w określony sposób bez przeprowadzenia rozprawy. W razie zgłoszenia sprzeciwu, wniosek
ni może zostać uwzględniony (art. 64 § 2 k.p.w.).
16. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym może odstąpić od oskarżenia (art. 28 k.p.w.).
17. Pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym ma prawo wnoszenia środków odwoławczych, gdy
ustawa tak stanowi (art. 103 § 2 i 3 k.p.w.).
18. Stronom, obrońcy, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądo-
wej i daje możliwość sporządzania z nich odpisów po wszczęciu postępowania przez sąd (art. 156 § 1
k.p.k.).