Wymagania formalne protokołu (każdy protokół powinien zawierać — art. 148 § 1 kpk w zw. z art. 37
§ 5 kpw):
¾ oznaczenie czynności, jej czasu i miejsca oraz osób w niej uczestniczących,
¾ przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski jej uczestników,
¾ wydane w toku czynności postanowienia i zarządzenia, a jeżeli postanowienie lub zarządzenie
sporządzono osobno, wzmiankę o jego wydaniu,
¾ w miarę potrzeby stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności.
Protokół spisuje się z każdej czynności mającej istotne znaczenie dla sprawy, w szczególności z rozprawy
i posiedzenia, a także z dokonanych poza rozprawą czynności dowodowych (w większości dokonywanych
w ramach czynności wyjaśniających), chyba że ustawa stanowi inaczej, np. w art. 54 § 3 kpw (art. 37 § 1
kpw).
Czynności, z których nie sporządza się protokołu, a także inne zdarzenia, które mają znaczenie dla
postępowania, utrwala się w aktach w formie notatki urzędowej podpisanej przez osobę, która dokonała tych
czynności (art. 37 § 2 kpw).
Przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony ponadto za pomocą urządzenia rejestrującego
obraz lub dźwięk, o czym należy uprzedzić osoby uczestniczące w czynności. Zapis taki i jego przekład, jeżeli
został sporządzony, są załącznikami do protokołu (art. 37 § 3 kpw).
Wyjaśnienia, zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez organ
prowadzący postępowanie zamieszcza się w protokole z możliwą dokładnością. Osoby biorące udział
w czynności mają prawo żądać zamieszczenia w protokole z pełną dokładnością wszystkiego, co dotyczy ich
praw lub interesów (art. 148 § 2 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
W protokole nie wolno zastępować zapisu treści zeznań lub wyjaśnień odwoływaniem się do innych
protokołów (art. 148 § 3 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać odczytania fragmentów ich wypowiedzi wciągniętych
do protokołu (art. 148 § 3 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia złożyć może każdy, nawet osoba niemająca w tym
interesu prawnego: może to być świadek popełnienia wykroczenia, a nawet osoba, która wiadomość o fakcie
popełnienia wykroczenia uzyskała w bliżej nieokreślony sposób. Oczywiście regułą jest, że najczęściej z tego
prawa korzysta pokrzywdzony, czyli ten, którego dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone
przez wykroczenie (art. 25 § 1 kpw).
Pokrzywdzonym może być:
¾ osoba fi zyczna,
¾ osoba prawna,
¾ instytucja państwowa, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ instytucja samorządowa, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ instytucja społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ inna jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę lub jest zobowiązany do jej pokrycia (art. 49 § 3
kpk w zw. z art. 25 § 3 kpw).
Za podmiot, który nie jest osobą fi zyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania
w jego imieniu (art. 51 § 1 kpk w zw. z art. 25 § 3 kpw).
W razie śmierci pokrzywdzonego, prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe
(art. 25 § 2 kpw).
Pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela
publicznego lub zamiast niego (art. 25 § 4 kpw).
O przesłaniu wniosku o ukaranie oskarżyciel publiczny zawiadamia ujawnionego pokrzywdzonego,
wskazując sąd, do którego wniosek skierowano i pouczając go o uprawnieniach, o których mowa w art. 26 § 3
kpw (art. 26 § 1 kpw).
Pokrzywdzony może w terminie 7 dni od powyższego zawiadomienia oświadczyć, że będzie działać
obok oskarżyciela publicznego jako oskarżyciel posiłkowy (uboczny); po upływie tego terminu uprawnienie to
wygasa (art. 26 § 3 kpw).
Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia uprawnień oskarżyciela posiłkowego
(art. 54 § 2 kpk w zw. z art. 26 § 5 kpw).
Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeżeli jest to konieczne
dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać
udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli (art. 56 § 1 kpk.
w z w. z art. 26 § 5 kpw).
W sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego może on samodzielnie wnieść wniosek
o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy (samoistny konkurencyjny) — art. 27 § 1 kpw.
W innych sprawach o wykroczenia pokrzywdzony może samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako
oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w ciągu miesiąca od powiadomienia o wykroczeniu organu uprawnionego
do występowania w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego nie zostanie powiadomiony
o wniesieniu przez ten organ wniosku o ukaranie albo otrzyma zawiadomienie, o którym mowa, w art. 54 § 2
kpw (samoistny subsydiarny) — art. 27 § 1 i 2 kpw.
Jeżeli pokrzywdzony złożył wniosek o ukaranie, pomimo że oskarżyciel publiczny także złożył taki wniosek,
wówczas wniosek pokrzywdzonego traktuje się jako oświadczenie o działaniu obok oskarżyciela publicznego
— jako oskarżyciel posiłkowy (art. 27 § 3 kpw).
Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głów-
nej przyłączyć się do postępowania (art. 55 § 3 kpk w zw. z art. 27 § 5 kpw).
Odstąpienie oskarżyciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2 (samoistnego), od oskarżenia
powoduje umorzenie postępowania (art. 28 § 1 kpw); natomiast odstąpienie oskarżyciela posiłkowego,
o którym mowa w art. 26 § 3 (ubocznego), od oskarżenia nie tamuje rozpoznania sprawy (art. 28 § 2 kpw).
W razie odstąpienia oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia nie może on ponownie przyłączyć się do
postępowania (art. 57 § 1 kpk w zw. z art. 28 § 2 kpw).
Niestawiennictwo prawidłowo powiadomionego pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego na rozprawę
lub posiedzenie nie tamuje toku sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 29 § 1 kpw).
Niestawiennictwo oskarżyciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2 kpw, bez usprawiedliwienia
uważa się za odstąpienie od oskarżenia; w takim przypadku sąd umarza postępowanie (art. 29 § 2 kpw).
Pokrzywdzony i oskarżyciel posiłkowy może korzystać z pomocy jednego pełnomocnika. Pełnomocnikiem
może być adwokat, radca prawny, a w wypadku, gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa
lub społeczna, także pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzędnego (art. 30 § 1 kpw).
Pokrzywdzonym przysługuje szereg uprawnień, do najważniejszych zaliczamy:
¾ prawo otrzymania zawiadomienia o przesłaniu wniosku o ukaranie do sądu (art. 26 § 1 kpw),
¾ prawo otrzymania zawiadomienia o niewniesieniu przez oskarżyciela publicznego wniosku o ukaranie
i przyczynach niewniesienia (art. 54 § 2 kpw),
¾ prawo do bycia stroną procesową (art. 25 § 4 kpw),
¾ prawo bycia oskarżycielem posiłkowym, uzyskiwane przez:
9 samodzielne złożenie wniosku o ukaranie (art. 27 § 1 i 3 kpw),
9 przystąpienia do postępowania wszczętego na podstawie publicznego wniosku o ukaranie
(art. 26 § 3 kpw),
¾ prawo do informacji o terminie rozprawy (art. 26 § 2 kpw),
¾ prawo do odstąpienia od oskarżenia (art. 28 kpw),
¾ prawo do korzystania z pomocy jednego pełnomocnika (art. 30 kpw).
Obowiązki pokrzywdzonego:
¾ poddanie się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją
w zakładzie leczniczym, jeżeli karalność czynu zależy od stanu jego zdrowia,
¾ wskazanie adresata dla doręczeń w kraju, jeżeli przebywa za granicą (art. 138 kpk w zw. z art. 38 § 1
kpw),
¾ podanie nowego adresu w razie zmiany miejsca zamieszkania (art. 139 kpk zw. z art. 38 § 1 kpw).
W sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego występujący z wnioskiem o ukaranie,
jeżeli nie jest nim pokrzywdzony, powinien uzyskać wymagane żądanie od osoby uprawnionej do jego złożenia.
Żądanie może być złożone na piśmie albo zgłoszone ustnie do protokołu (art. 6 § 1 kpw).
Żądanie złożone co do niektórych tylko współdziałających w popełnieniu czynu pozostaje skuteczne także
wobec osób niewskazanych w żądaniu, jeżeli nie są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego, o czym należy
pouczyć składającego żądanie przed jego przyjęciem (art. 6 § 2 kpw).
Żądanie może być cofnięte (art. 6 § 3 kpw). Niedopuszczalne jest cofnięcie żądania wobec niektórych tylko
współdziałających w popełnieniu czynu, chyba że są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego. Cofnięcie może
nastąpić do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie. W razie cofnięcia żądania
ponowne jego złożenie jest niedopuszczalne.
Na wniosek osoby przesłuchiwanej przyjmuje się od niej oświadczenie na piśmie (art. 40 § 1 kpw).
Składający ustne zawiadomienie o wykroczeniu przed przystąpieniem do przyjmowania zeznań musi
być obligatoryjnie pouczony o treści art. 234 kodeksu karnego („Kto przed organem powołanym do
ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie,
wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie
tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.).
Pokrzywdzony może składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu (art. 116 kpk
zw. z art. 37 § 5 kpw).
Jeżeli składający ustne zawiadomienie o wykroczeniu odmawia podpisu lub nie może go złożyć, organ
dokonujący czynności zaznacza przyczynę braku podpisu (art. 121 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Jeżeli czynność przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu będzie utrwalana za pomocą urządzenia
rejestrującego obraz lub dźwięk, protokół można ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób
biorących w niej udział. Zapis obrazu lub dźwięku, a także przekład zapisu dźwięku stają się załącznikami do
protokołu (art. 147 § 3 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu podpisują osoby biorące udział w czynności.
Przed podpisaniem należy go odczytać i uczynić o tym wzmiankę (art. 150 § 1 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Składający zawiadomienie może, podpisując protokół, zgłosić jednocześnie zarzuty co do jego treści.
Zarzuty te należy wpisać do protokołu wraz z oświadczeniem osoby wykonującej czynność protokołowaną
(art. 150 § 2 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Skreślenia oraz poprawki i uzupełnienia poczynione w protokole muszą być omówione, a następnie
podpisane przez osoby podpisujące protokół (art. 151 §1 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Jeżeli protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu nie został należycie podpisany
bezpośrednio po zakończeniu czynności, brakujące podpisy mogą być złożone później, ze wskazaniem daty
ich złożenia i przyczyn opóźnienia (art. 151 § 2 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem
danej czynności, a dopiero następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnienia, wyjaśnienia lub
kontroli wypowiedzi (art. 171 § 1 kpk w zw. z art. 39 § 2 kpw).
Jeżeli osoba składająca zawiadomienie o wykroczeniu (przesłuchiwana) nie ukończyła 15 lat, czynności
z jej udziałem powinny być, w miarę możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego
lub faktycznego opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi temu na przeszkodzie (art. 171 § 3 kpk w zw.
z art. 39 § 2 kpw).
Składającemu zawiadomienie nie wolno zadawać pytań sugerujących treść odpowiedzi (art. 171 § 4 kpk
w zw. z art. 39 § 2 kpw).
W trakcie przyjmowania zeznań od składającego zawiadomienie niedopuszczalne jest (art. 171 § 5 kpk
w zw. z art. 39 § 2 kpw):
¾ wpływanie na jego wypowiedzi za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej,
¾ stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych, wpływających na jego procesy
psychiczne albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jego organizmu w związku
z przesłuchaniem.
§ 5 kpw):
¾ oznaczenie czynności, jej czasu i miejsca oraz osób w niej uczestniczących,
¾ przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski jej uczestników,
¾ wydane w toku czynności postanowienia i zarządzenia, a jeżeli postanowienie lub zarządzenie
sporządzono osobno, wzmiankę o jego wydaniu,
¾ w miarę potrzeby stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności.
Protokół spisuje się z każdej czynności mającej istotne znaczenie dla sprawy, w szczególności z rozprawy
i posiedzenia, a także z dokonanych poza rozprawą czynności dowodowych (w większości dokonywanych
w ramach czynności wyjaśniających), chyba że ustawa stanowi inaczej, np. w art. 54 § 3 kpw (art. 37 § 1
kpw).
Czynności, z których nie sporządza się protokołu, a także inne zdarzenia, które mają znaczenie dla
postępowania, utrwala się w aktach w formie notatki urzędowej podpisanej przez osobę, która dokonała tych
czynności (art. 37 § 2 kpw).
Przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony ponadto za pomocą urządzenia rejestrującego
obraz lub dźwięk, o czym należy uprzedzić osoby uczestniczące w czynności. Zapis taki i jego przekład, jeżeli
został sporządzony, są załącznikami do protokołu (art. 37 § 3 kpw).
Wyjaśnienia, zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez organ
prowadzący postępowanie zamieszcza się w protokole z możliwą dokładnością. Osoby biorące udział
w czynności mają prawo żądać zamieszczenia w protokole z pełną dokładnością wszystkiego, co dotyczy ich
praw lub interesów (art. 148 § 2 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
W protokole nie wolno zastępować zapisu treści zeznań lub wyjaśnień odwoływaniem się do innych
protokołów (art. 148 § 3 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać odczytania fragmentów ich wypowiedzi wciągniętych
do protokołu (art. 148 § 3 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia złożyć może każdy, nawet osoba niemająca w tym
interesu prawnego: może to być świadek popełnienia wykroczenia, a nawet osoba, która wiadomość o fakcie
popełnienia wykroczenia uzyskała w bliżej nieokreślony sposób. Oczywiście regułą jest, że najczęściej z tego
prawa korzysta pokrzywdzony, czyli ten, którego dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone
przez wykroczenie (art. 25 § 1 kpw).
Pokrzywdzonym może być:
¾ osoba fi zyczna,
¾ osoba prawna,
¾ instytucja państwowa, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ instytucja samorządowa, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ instytucja społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ inna jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej,
¾ zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę lub jest zobowiązany do jej pokrycia (art. 49 § 3
kpk w zw. z art. 25 § 3 kpw).
Za podmiot, który nie jest osobą fi zyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania
w jego imieniu (art. 51 § 1 kpk w zw. z art. 25 § 3 kpw).
W razie śmierci pokrzywdzonego, prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe
(art. 25 § 2 kpw).
Pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela
publicznego lub zamiast niego (art. 25 § 4 kpw).
O przesłaniu wniosku o ukaranie oskarżyciel publiczny zawiadamia ujawnionego pokrzywdzonego,
wskazując sąd, do którego wniosek skierowano i pouczając go o uprawnieniach, o których mowa w art. 26 § 3
kpw (art. 26 § 1 kpw).
Pokrzywdzony może w terminie 7 dni od powyższego zawiadomienia oświadczyć, że będzie działać
obok oskarżyciela publicznego jako oskarżyciel posiłkowy (uboczny); po upływie tego terminu uprawnienie to
wygasa (art. 26 § 3 kpw).
Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia uprawnień oskarżyciela posiłkowego
(art. 54 § 2 kpk w zw. z art. 26 § 5 kpw).
Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeżeli jest to konieczne
dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać
udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli (art. 56 § 1 kpk.
w z w. z art. 26 § 5 kpw).
W sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego może on samodzielnie wnieść wniosek
o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy (samoistny konkurencyjny) — art. 27 § 1 kpw.
W innych sprawach o wykroczenia pokrzywdzony może samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako
oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w ciągu miesiąca od powiadomienia o wykroczeniu organu uprawnionego
do występowania w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego nie zostanie powiadomiony
o wniesieniu przez ten organ wniosku o ukaranie albo otrzyma zawiadomienie, o którym mowa, w art. 54 § 2
kpw (samoistny subsydiarny) — art. 27 § 1 i 2 kpw.
Jeżeli pokrzywdzony złożył wniosek o ukaranie, pomimo że oskarżyciel publiczny także złożył taki wniosek,
wówczas wniosek pokrzywdzonego traktuje się jako oświadczenie o działaniu obok oskarżyciela publicznego
— jako oskarżyciel posiłkowy (art. 27 § 3 kpw).
Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głów-
nej przyłączyć się do postępowania (art. 55 § 3 kpk w zw. z art. 27 § 5 kpw).
Odstąpienie oskarżyciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2 (samoistnego), od oskarżenia
powoduje umorzenie postępowania (art. 28 § 1 kpw); natomiast odstąpienie oskarżyciela posiłkowego,
o którym mowa w art. 26 § 3 (ubocznego), od oskarżenia nie tamuje rozpoznania sprawy (art. 28 § 2 kpw).
W razie odstąpienia oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia nie może on ponownie przyłączyć się do
postępowania (art. 57 § 1 kpk w zw. z art. 28 § 2 kpw).
Niestawiennictwo prawidłowo powiadomionego pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego na rozprawę
lub posiedzenie nie tamuje toku sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 29 § 1 kpw).
Niestawiennictwo oskarżyciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2 kpw, bez usprawiedliwienia
uważa się za odstąpienie od oskarżenia; w takim przypadku sąd umarza postępowanie (art. 29 § 2 kpw).
Pokrzywdzony i oskarżyciel posiłkowy może korzystać z pomocy jednego pełnomocnika. Pełnomocnikiem
może być adwokat, radca prawny, a w wypadku, gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa
lub społeczna, także pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzędnego (art. 30 § 1 kpw).
Pokrzywdzonym przysługuje szereg uprawnień, do najważniejszych zaliczamy:
¾ prawo otrzymania zawiadomienia o przesłaniu wniosku o ukaranie do sądu (art. 26 § 1 kpw),
¾ prawo otrzymania zawiadomienia o niewniesieniu przez oskarżyciela publicznego wniosku o ukaranie
i przyczynach niewniesienia (art. 54 § 2 kpw),
¾ prawo do bycia stroną procesową (art. 25 § 4 kpw),
¾ prawo bycia oskarżycielem posiłkowym, uzyskiwane przez:
9 samodzielne złożenie wniosku o ukaranie (art. 27 § 1 i 3 kpw),
9 przystąpienia do postępowania wszczętego na podstawie publicznego wniosku o ukaranie
(art. 26 § 3 kpw),
¾ prawo do informacji o terminie rozprawy (art. 26 § 2 kpw),
¾ prawo do odstąpienia od oskarżenia (art. 28 kpw),
¾ prawo do korzystania z pomocy jednego pełnomocnika (art. 30 kpw).
Obowiązki pokrzywdzonego:
¾ poddanie się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją
w zakładzie leczniczym, jeżeli karalność czynu zależy od stanu jego zdrowia,
¾ wskazanie adresata dla doręczeń w kraju, jeżeli przebywa za granicą (art. 138 kpk w zw. z art. 38 § 1
kpw),
¾ podanie nowego adresu w razie zmiany miejsca zamieszkania (art. 139 kpk zw. z art. 38 § 1 kpw).
W sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego występujący z wnioskiem o ukaranie,
jeżeli nie jest nim pokrzywdzony, powinien uzyskać wymagane żądanie od osoby uprawnionej do jego złożenia.
Żądanie może być złożone na piśmie albo zgłoszone ustnie do protokołu (art. 6 § 1 kpw).
Żądanie złożone co do niektórych tylko współdziałających w popełnieniu czynu pozostaje skuteczne także
wobec osób niewskazanych w żądaniu, jeżeli nie są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego, o czym należy
pouczyć składającego żądanie przed jego przyjęciem (art. 6 § 2 kpw).
Żądanie może być cofnięte (art. 6 § 3 kpw). Niedopuszczalne jest cofnięcie żądania wobec niektórych tylko
współdziałających w popełnieniu czynu, chyba że są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego. Cofnięcie może
nastąpić do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie. W razie cofnięcia żądania
ponowne jego złożenie jest niedopuszczalne.
Na wniosek osoby przesłuchiwanej przyjmuje się od niej oświadczenie na piśmie (art. 40 § 1 kpw).
Składający ustne zawiadomienie o wykroczeniu przed przystąpieniem do przyjmowania zeznań musi
być obligatoryjnie pouczony o treści art. 234 kodeksu karnego („Kto przed organem powołanym do
ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie,
wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie
tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.).
Pokrzywdzony może składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu (art. 116 kpk
zw. z art. 37 § 5 kpw).
Jeżeli składający ustne zawiadomienie o wykroczeniu odmawia podpisu lub nie może go złożyć, organ
dokonujący czynności zaznacza przyczynę braku podpisu (art. 121 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Jeżeli czynność przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu będzie utrwalana za pomocą urządzenia
rejestrującego obraz lub dźwięk, protokół można ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób
biorących w niej udział. Zapis obrazu lub dźwięku, a także przekład zapisu dźwięku stają się załącznikami do
protokołu (art. 147 § 3 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu podpisują osoby biorące udział w czynności.
Przed podpisaniem należy go odczytać i uczynić o tym wzmiankę (art. 150 § 1 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Składający zawiadomienie może, podpisując protokół, zgłosić jednocześnie zarzuty co do jego treści.
Zarzuty te należy wpisać do protokołu wraz z oświadczeniem osoby wykonującej czynność protokołowaną
(art. 150 § 2 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Skreślenia oraz poprawki i uzupełnienia poczynione w protokole muszą być omówione, a następnie
podpisane przez osoby podpisujące protokół (art. 151 §1 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Jeżeli protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu nie został należycie podpisany
bezpośrednio po zakończeniu czynności, brakujące podpisy mogą być złożone później, ze wskazaniem daty
ich złożenia i przyczyn opóźnienia (art. 151 § 2 kpk w zw. z art. 37 § 5 kpw).
Osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem
danej czynności, a dopiero następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnienia, wyjaśnienia lub
kontroli wypowiedzi (art. 171 § 1 kpk w zw. z art. 39 § 2 kpw).
Jeżeli osoba składająca zawiadomienie o wykroczeniu (przesłuchiwana) nie ukończyła 15 lat, czynności
z jej udziałem powinny być, w miarę możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego
lub faktycznego opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi temu na przeszkodzie (art. 171 § 3 kpk w zw.
z art. 39 § 2 kpw).
Składającemu zawiadomienie nie wolno zadawać pytań sugerujących treść odpowiedzi (art. 171 § 4 kpk
w zw. z art. 39 § 2 kpw).
W trakcie przyjmowania zeznań od składającego zawiadomienie niedopuszczalne jest (art. 171 § 5 kpk
w zw. z art. 39 § 2 kpw):
¾ wpływanie na jego wypowiedzi za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej,
¾ stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych, wpływających na jego procesy
psychiczne albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jego organizmu w związku
z przesłuchaniem.