Realizacja naczelnej zasady procesowej — poznania prawdy obiektywnej jest związana
z koniecznością posiadania informacji przez organ procesowy. Z tego względu ustawo-
dawca w art. 304 k.p.k. nałożył na obywateli oraz instytucje państwowe i samorządowe
określone obowiązki6
.
Społeczny obowiązek zawiadomienia przez obywatela organów ścigania o przestępstwie
ściganym z urzędu nie rodzi skutków prawnych, jednak stanowi podstawę do oceny postawy
osoby w kategorii norm moralnych. Obowiązek ten jest odwołaniem do świadomości
prawnej i osobistego zaangażowania obywateli w walkę z przestępczością oraz z narusza-
niem porządku publicznego.
Powszechny prawny obowiązek denuncjacji został ustanowiony przepisem art. 240 k.k.
Obowiązek ten ciąży na każdym, kto ma wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu
albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego jako:
— eksterminacja (art. 118 k.k.),
— zamach stanu (art. 127 i 128 k.k.),
— szpiegostwo (art. 130 k.k.),
— zamach na życie prezydenta (art. 134 k.k.),
— zamach terrorystyczny (art. 140 k.k.),
— zabójstwo (art. 148 k.k.),
— piractwo (art. 166 k.k.),
— wzięcie zakładnika (art. 252 k.k.).
Niespełnienie obowiązku niezwłocznego zawiadomienia organów ścigania jest zagro-
żone karą pozbawienia wolności do lat trzech7
. Przepis uchyla tajemnicę dziennikarską
i lekarską. Obowiązek ten nie obejmuje zaś adwokata, który uzyskał wiadomość w związku
z udzieleniem pomocy prawnej oraz duchownego, gdy dowiedział się o przestępstwie
podczas spowiedzi. Obowiązku zawiadomienia o przestępstwie nie należy utożsamiać
z powinnością zabezpieczenia miejsca zdarzenia, która to w szczególności spoczywa na
policji8
. Do podstawowych zadań policji w tej dziedzinie należą:
— ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami narusza-
jącymi te dobra,
— ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miej-
scach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej,
w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,
— wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców
.
Policja w granicach swych zadań, w celu rozpoznawania, zapobiegania, wykrywania
przestępstw i wykroczeń, wykonuje czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-
-śledcze i administracyjno-porządkowe. Policjanci mogą przy tym zwracać się o niezbędną
pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również — w na-
głych wypadkach — do każdej osoby, w ramach obowiązujących przepisów prawa10.
Policja korzysta z powyższego prawa w wypadku przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie,
prosząc zawiadamiającego o pozostanie na miejscu zdarzenia oraz informując i pouczając
go, jak ma się zachować do chwili przybycia funkcjonariuszy. Na instytucje państwowe
i samorządowe, zgodnie z art. 304 § 2 k.p.k., ustawodawca nałożył prawny obowiązek
zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu. Oprócz powiadomienia
prokuratora lub policji, instytucje te są obowiązane przedsięwziąć niezbędne czynności,
aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa (zabezpieczenie miejsca zda-
rzenia). Rozwinięcie powyższego stanowi przepis art. 15 pkt 1 ust. 6 ustawy o Policji dający
policjantom prawo żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów admi-
nistracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących
działalność w zakresie użyteczności publicznej do udzielenia pomocy, w zakresie obowiązu-
jących przepisów prawa. Zaniechanie obowiązku prawnego zawiadomienia o przestępstwie
i zabezpieczenia miejsca zdarzenia pociąga odpowiedzialność karną z art. 231 k.k.
Przepis art. 304 § 2 k.p.k. odnosi się także do formacji zajmujących się ochroną osób
i mienia. Na podstawie ustawy o ochronie osób i mienia12, rozporządzenia ministra spraw
wewnętrznych i administracji w sprawie współpracy z policją specjalistyczne, uzbrojone
formacje ochronne są zobowiązane do współpracy z policją w sprawach dotyczących
ochrony i zapobiegania przestępczości
z koniecznością posiadania informacji przez organ procesowy. Z tego względu ustawo-
dawca w art. 304 k.p.k. nałożył na obywateli oraz instytucje państwowe i samorządowe
określone obowiązki6
.
Społeczny obowiązek zawiadomienia przez obywatela organów ścigania o przestępstwie
ściganym z urzędu nie rodzi skutków prawnych, jednak stanowi podstawę do oceny postawy
osoby w kategorii norm moralnych. Obowiązek ten jest odwołaniem do świadomości
prawnej i osobistego zaangażowania obywateli w walkę z przestępczością oraz z narusza-
niem porządku publicznego.
Powszechny prawny obowiązek denuncjacji został ustanowiony przepisem art. 240 k.k.
Obowiązek ten ciąży na każdym, kto ma wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu
albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego jako:
— eksterminacja (art. 118 k.k.),
— zamach stanu (art. 127 i 128 k.k.),
— szpiegostwo (art. 130 k.k.),
— zamach na życie prezydenta (art. 134 k.k.),
— zamach terrorystyczny (art. 140 k.k.),
— zabójstwo (art. 148 k.k.),
— piractwo (art. 166 k.k.),
— wzięcie zakładnika (art. 252 k.k.).
Niespełnienie obowiązku niezwłocznego zawiadomienia organów ścigania jest zagro-
żone karą pozbawienia wolności do lat trzech7
. Przepis uchyla tajemnicę dziennikarską
i lekarską. Obowiązek ten nie obejmuje zaś adwokata, który uzyskał wiadomość w związku
z udzieleniem pomocy prawnej oraz duchownego, gdy dowiedział się o przestępstwie
podczas spowiedzi. Obowiązku zawiadomienia o przestępstwie nie należy utożsamiać
z powinnością zabezpieczenia miejsca zdarzenia, która to w szczególności spoczywa na
policji8
. Do podstawowych zadań policji w tej dziedzinie należą:
— ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami narusza-
jącymi te dobra,
— ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miej-
scach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej,
w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,
— wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców
.
Policja w granicach swych zadań, w celu rozpoznawania, zapobiegania, wykrywania
przestępstw i wykroczeń, wykonuje czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-
-śledcze i administracyjno-porządkowe. Policjanci mogą przy tym zwracać się o niezbędną
pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również — w na-
głych wypadkach — do każdej osoby, w ramach obowiązujących przepisów prawa10.
Policja korzysta z powyższego prawa w wypadku przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie,
prosząc zawiadamiającego o pozostanie na miejscu zdarzenia oraz informując i pouczając
go, jak ma się zachować do chwili przybycia funkcjonariuszy. Na instytucje państwowe
i samorządowe, zgodnie z art. 304 § 2 k.p.k., ustawodawca nałożył prawny obowiązek
zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu. Oprócz powiadomienia
prokuratora lub policji, instytucje te są obowiązane przedsięwziąć niezbędne czynności,
aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa (zabezpieczenie miejsca zda-
rzenia). Rozwinięcie powyższego stanowi przepis art. 15 pkt 1 ust. 6 ustawy o Policji dający
policjantom prawo żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów admi-
nistracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących
działalność w zakresie użyteczności publicznej do udzielenia pomocy, w zakresie obowiązu-
jących przepisów prawa. Zaniechanie obowiązku prawnego zawiadomienia o przestępstwie
i zabezpieczenia miejsca zdarzenia pociąga odpowiedzialność karną z art. 231 k.k.
Przepis art. 304 § 2 k.p.k. odnosi się także do formacji zajmujących się ochroną osób
i mienia. Na podstawie ustawy o ochronie osób i mienia12, rozporządzenia ministra spraw
wewnętrznych i administracji w sprawie współpracy z policją specjalistyczne, uzbrojone
formacje ochronne są zobowiązane do współpracy z policją w sprawach dotyczących
ochrony i zapobiegania przestępczości