W najszerszym znaczeniu za substancję toksyczną można uznać prawie każdą substancję
wprowadzaną do organizmu. O jej toksyczności decyduje ilość substancji, powyżej której
zaczyna ona być toksyczna. Na wielkość dawki toksycznej mają wpływ takie czynniki, jak:
waga osobnika i jego wrażliwość na daną substancję, droga wprowadzenia do organizmu,
mechanizm działania, właściwości fizyczne i chemiczne substancji oraz stopień toksycz-
ności. Spośród określeń substancji toksycznej najbardziej trafne wydaje się następujące:
trucizną jest substancja, która po wniknięciu do ustroju w niewielkich ilościach może
spowodować — wskutek swych właściwości toksykodynamicznych — zaburzenia w funk-
cjonowaniu ustroju lub śmierć2
.
Klasyfikacja substancji toksycznych jest trudna; w literaturze spotyka się wiele podziałów,
jednak ze względu na ich niedoskonałości wymieniono tylko niektóre kryteria klasyfika-
cyjne, takie jak: budowa chemiczna, właściwości fizyczne, sposób działania, surowiec
do produkcji, typ objawów po wprowadzeniu do ustroju, szybkość wydalania, sposób
wprowadzania do organizmu.
Badanie substancji toksycznych jest przeprowadzane w wypadku zatrucia człowieka,
skażenia środowiska naturalnego, niszczenia plonów, podejrzenia toksyczności produktów
spożywczych oraz pomyłki lekarskiej lub aptekarskiej. Zatrucia człowieka klasyfikowane
są w trzech grupach:
— zatrucia rozmyślne — zabójstwo z użyciem trucizny, usiłowanie pozbawienia życia
osoby z użyciem trucizny3
, podanie lub usiłowanie podania trucizny osobie bez
zamiaru pozbawienia jej życia (złośliwość, nastraszenie),
— zatrucia samobójcze,
— zatrucia przypadkowe lub omyłkowe.
Badania w związku z zatruciami rozmyślnymi od wielu lat nie przekraczają 1% wszystkich
ekspertyz toksykologicznych. Przedmiotem badań biegłego mogą być substancje toksyczne
w postaci m.in. tabletek, proszku, płynów, gazu pobranego z określonej przestrzeni za-
mkniętej lub otwartej oraz materiałów biologicznych pobranych podczas badań lekarskich
osób lub sekcji zwłok. Do badań dostarcza się próbki substancji toksycznych zabezpieczone
podczas oględzin lub w trakcie przeszukania. Ilość substancji i sposób jej technicznego
zabezpieczenia powinien być zgodny z ogólnymi zasadami. Najlepiej zabezpieczać je
w pojemnikach, w których zostały ujawnione. Do postanowienia o zasięgnięciu opinii
należy dołączyć informacje dotyczące objawów zatrucia oraz wyniki badania lekarskiego
ofiary lub sekcji zwłok. Głównym celem badań toksykologicznych jest zidentyfikowanie
substancji toksycznej, określenie drogi wprowadzenia do ustroju, dawki, sposobu działania
itp. W Polsce badania toksykologiczne dla organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania
wykonuje Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. J. Sehna w Krakowie.
wprowadzaną do organizmu. O jej toksyczności decyduje ilość substancji, powyżej której
zaczyna ona być toksyczna. Na wielkość dawki toksycznej mają wpływ takie czynniki, jak:
waga osobnika i jego wrażliwość na daną substancję, droga wprowadzenia do organizmu,
mechanizm działania, właściwości fizyczne i chemiczne substancji oraz stopień toksycz-
ności. Spośród określeń substancji toksycznej najbardziej trafne wydaje się następujące:
trucizną jest substancja, która po wniknięciu do ustroju w niewielkich ilościach może
spowodować — wskutek swych właściwości toksykodynamicznych — zaburzenia w funk-
cjonowaniu ustroju lub śmierć2
.
Klasyfikacja substancji toksycznych jest trudna; w literaturze spotyka się wiele podziałów,
jednak ze względu na ich niedoskonałości wymieniono tylko niektóre kryteria klasyfika-
cyjne, takie jak: budowa chemiczna, właściwości fizyczne, sposób działania, surowiec
do produkcji, typ objawów po wprowadzeniu do ustroju, szybkość wydalania, sposób
wprowadzania do organizmu.
Badanie substancji toksycznych jest przeprowadzane w wypadku zatrucia człowieka,
skażenia środowiska naturalnego, niszczenia plonów, podejrzenia toksyczności produktów
spożywczych oraz pomyłki lekarskiej lub aptekarskiej. Zatrucia człowieka klasyfikowane
są w trzech grupach:
— zatrucia rozmyślne — zabójstwo z użyciem trucizny, usiłowanie pozbawienia życia
osoby z użyciem trucizny3
, podanie lub usiłowanie podania trucizny osobie bez
zamiaru pozbawienia jej życia (złośliwość, nastraszenie),
— zatrucia samobójcze,
— zatrucia przypadkowe lub omyłkowe.
Badania w związku z zatruciami rozmyślnymi od wielu lat nie przekraczają 1% wszystkich
ekspertyz toksykologicznych. Przedmiotem badań biegłego mogą być substancje toksyczne
w postaci m.in. tabletek, proszku, płynów, gazu pobranego z określonej przestrzeni za-
mkniętej lub otwartej oraz materiałów biologicznych pobranych podczas badań lekarskich
osób lub sekcji zwłok. Do badań dostarcza się próbki substancji toksycznych zabezpieczone
podczas oględzin lub w trakcie przeszukania. Ilość substancji i sposób jej technicznego
zabezpieczenia powinien być zgodny z ogólnymi zasadami. Najlepiej zabezpieczać je
w pojemnikach, w których zostały ujawnione. Do postanowienia o zasięgnięciu opinii
należy dołączyć informacje dotyczące objawów zatrucia oraz wyniki badania lekarskiego
ofiary lub sekcji zwłok. Głównym celem badań toksykologicznych jest zidentyfikowanie
substancji toksycznej, określenie drogi wprowadzenia do ustroju, dawki, sposobu działania
itp. W Polsce badania toksykologiczne dla organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania
wykonuje Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. J. Sehna w Krakowie.