Ujawnić to ‘uczynić jawnym, podać coś do wiadomości, wydobyć na jaw, odkryć’17. Ujawnienie
mikrośladów polega na ich uwidocznieniu (z definicji są słabo dostrzegalne albo niedostrze-
galne), a najczęściej na określeniu ich lokalizacji, miejsca występowania. Wskazanie miejsc
potencjalnego występowania mikrośladów pozwala na programowanie dalszych czynności
zmierzających do ich zabezpieczenia.
Mikroślady występują na każdym miejscu zdarzenia, towarzyszą makrośladom i (jako
ich uzupełnienie) dają możliwość uzyskania bardziej szczegółowych informacji o zdarzeniu,
osobach w nim uczestniczących, wykorzystanych narzędziach itp. Większego znaczenia
mikroślady nabierają w sytuacji, gdy makrośladów nie ujawniono (przestępca ich nie po-
zostawił albo je zatarł). Wtedy mikroślady są podstawowym źródłem informacji.
Organ procesowy prowadzący czynności na miejscu zdarzenia może stanąć przed
problemem: czy w danej sytuacji, na miejscu konkretnego zdarzenia podejmować działania
zmierzające do ujawnienia i zabezpieczenia mikrośladów. Jeżeli tak, to na podstawie jakich
przesłanek podjąć tę decyzję, kiedy i jak następnie działać. Pozytywna odpowiedź na te
pytania padnie w sytuacji, gdy:
— zdarzenie jest przestępstwem poważnym, gatunkowo cięższym (zabójstwo, zamach
terrorystyczny, porwanie, napad rabunkowy, kradzież z włamaniem o wysokich
stratach, wypadek drogowy ze skutkiem śmiertelnym i ucieczką sprawcy z miejsca
zdarzenia i in.);
— na miejscu zdarzenia, w trakcie oględzin wstępnych, nie ujawniono śladów w skali
makro.
Te dwie pozytywne przesłanki można dodatkowo uzupełnić o stwierdzenie, co się działo
(akcja ratownicza, zbiegowisko gapiów) na miejscu zdarzenia od momentu jego zaistnienia
do podjęcia czynności zabezpieczających i czy miejsce zdarzenia do chwili rozpoczęcia oglę-
dzin było należycie chronione, ile czasu upłynęło od zdarzenia do chwili rozpoczęcia czyn-
ności policyjnych (zabezpieczenie miejsca, czynności sprawdzające, oględziny) i jaką wiedzę
może mieć organ procesowy o wpływie tych czynników na stan miejsca zdarzenia.
Zadecydowanie o potrzebie, w danej sytuacji, podjęcia prób ujawnienia i zabezpieczenia
mikrośladów skutkuje określonymi zmianami w taktyce i technice czynności prowadzonych
na miejscu zdarzenia. Mikroślady są bowiem śladami, które mogą w znacznie większym
stopniu niż ślady makro występować poza tradycyjnym miejscem zdarzenia — na drodze
przyjścia i odejścia osób, w miejscu ukrycia łupów, w miejscu ukrycia osób, na ciele i odzieży
ofiar oraz sprawców, na użytych narzędziach i pojazdach. Próby ich ujawnienia nie mogą
się więc ograniczyć do miejsca zdarzenia i jego najbliższego otoczenia. Zmiany w taktyce
i technice prowadzenia oględzin w tej sytuacji wyrażają się przede wszystkim w:
— zwiększonej ochronie miejsca zdarzenia (przed naniesieniem śladów przez osoby
postronne, uczestników grupy oględzinowej lub niosących pomoc ratowników me-
dycznych i technicznych),
— zmianie kolejności etapów i czynności wykonywanych w poszczególnych fazach
oględzin,
— wykorzystaniu do prowadzenia oględzin specjalistycznego sprzętu i środków,
— wykorzystaniu w prowadzonych oględzinach ekspertów policyjnych określonych
specjalności (chemicy, biolodzy),
— pełniejszym wykorzystaniu wyników oględzin (dzięki mikrośladom następuje pełniejsze
poznanie badanego wycinka rzeczywistości).
Należy dopilnować, żeby na miejsce zdarzenia, przed przystąpieniem do oględzin nikt
nie wchodził. Może to zrobić specjalista (technik kryminalistyki) lub biegły po dokładnym
zaplanowaniu swoich czynności i określeniu drogi poruszania się. Istotne przy progra-
mowaniu czynności oględzinowych są informacje uzyskane od zabezpieczającego miejsce
zdarzenia, osób udzielających pomocy lub prowadzących akcję ratowniczą, świadków
oraz pokrzywdzonych. Informacje te oraz ślady tzw. jaskrawe (widoczne) będą stanowiły
podstawę do hipotetycznego zrekonstruowania zdarzenia, określenia zachowania się
przestępcy oraz zmian spowodowanych w sytuacji na miejscu zdarzenia przez osoby nio-
sące pomoc i zabezpieczające miejsce oraz osoby przypadkowe. Głównymi elementami
tej rekonstrukcji będą:
— droga, którą sprawca (lub sprawcy) dostał się na miejsce zdarzenia i którą na tym
miejscu następnie się poruszał,
— przeszkody, które sprawca musiał pokonać, co i czego musiał dotknąć i w związku
z tym, gdzie i jakich śladów można poszukiwać,
— narzędzia, których sprawca musiał użyć do pokonania określonych przeszkód,
— liczba sprawców,
— czas, jakim dysponował sprawca, żeby dokonać danego przestępstwa określonymi
narzędziami i w określony sposób działania,
— czas, jaki minął od momentu przestępstwa do jego ujawnienia i jak w związku z tym
mogły się zmienić ślady,
— droga, którą sprawca opuścił miejsce zdarzenia.
Uwzględnienie powyżej wskazanych elementów pozwoli wytypować miejsca, w których
sprawca najprawdopodobniej pozostawił mikroślady, określić ich rodzaj i ustalić kolejność
zabezpieczania śladów18.
Rekonstrukcja, której opracowanie wymaga umiejętności logicznego myślenia, wy-
obraźni, doświadczenia i pewnej znajomości psychologii jest podstawą do zbudowania
planu oględzin. Pomocne w budowaniu planu oględzin może być postawienie siebie (pro-
wadzącego oględziny) w roli sprawcy z zastrzeżeniem, że mimo zachowań stereotypowych
przestępcy często działają irracjonalnie i w sposób trudny do przewidzenia.
Działania grupy oględzinowej na miejscu zdarzenia muszą być sprawne, przemyślane,
systematyczne i rozważne. Przygotowany plan powinien obejmować:
— oznaczenie miejsca rozpoczęcia oględzin,
— określenie kierunku poruszania się specjalisty i biegłych (jest to związane z obraniem
metody prowadzenia oględzin),
— określenie sposobu dokumentowania przebiegu i wyników oględzin (opis, szkice,
makro- i mikrofotografia, rejestracja wideo),
— określenie niezbędnego sprzętu i środków technicznych.
Plan oględzin jednak, nawet oparty na najbardziej prawdopodobnej wersji przebiegu
zdarzenia, jest tworzywem elastycznym i w miarę prowadzenia czynności i zdobywania
nowych informacji powinien być modyfikowany — w celu opracowania wersji najbardziej
zbliżonej do rzeczywistości, a więc głównego celu oględzin.
Oględziny należy rozpocząć od punktu określonego w rekonstrukcji jako miejsce wejścia
sprawcy na miejsce zdarzenia. Następnie specjalista porusza się tam zgodnie z przyjętą
hipotetyczną drogą przestępcy. W pierwszej kolejności poddaje szczegółowej obserwacji
powierzchnie poziome (podłoga, blat stołu, siedziska krzeseł i foteli, kanapy), a następnie
inne. Takie działanie umożliwia stosunkowo szybkie wejście na miejsce zdarzenia innym
członkom ekipy oględzinowej. W pierwszej kolejności specjalista ujawnia i zabezpiecza
poszczególne mikroślady oraz te obiekty (podłoża), na których spodziewa się występo-
wania mikrośladów, a w czasie oględzin nie dysponuje możliwościami ich ujawnienia.
Ujawnione, niejako przy okazji, makroślady (ślady klasyczne) powinny być przez specjalistę
zabezpieczone albo przynajmniej wyraźnie oznaczone tak, aby nie uległy zatarciu przez
innych członków ekipy oględzinowej. Oczywiście wejście do działań na miejscu zdarzenia
innych uczestników grupy operacyjno-śledczej nie powinno spowodować zakłóceń w pracy
specjalisty poszukującego mikrośladów polegających np. na przemieszczeniu istniejących
mikrośladów albo zanieczyszczeniu badanego środowiska przez wprowadzenie nowych
mikroobiektów (rozpylenie argentoratu przez ujawniającego ślady linii papilarnych eksperta
daktyloskopii, pozostawienie mikrowłókien z własnej odzieży).
Ujawnienie makrośladów, których pierwotnie nie udało się zaobserwować, przez
specjalistę ukierunkowanego na poszukiwanie mikrośladów umożliwia pierwszą zmianę
wstępnej wersji zdarzenia. Powoduje to tym samym zmianę roli, jaka została przypisana we
wstępnej rekonstrukcji mikrośladom — z dowodów samodzielnych i decydujących stają się
dowodami „wspierającymi”, wyjaśniającymi okoliczności dodatkowe zdarzenia. Pozwala
to dokonać zmiany akcentów, racjonalnie rozłożyć siły i środki pomiędzy poszczególne
czynności oględzinowe19. Zmiany te wyrażą się tym, że poświęci się uwagę ujawnieniu
i zabezpieczeniu śladów kryminalistycznych umożliwiających identyfikację indywidualną
osób (śladom linii papilarnych, zapachom, śladom biologicznym), w dalszej kolejności
śladom umożliwiającym identyfikację narzędzi przestępstwa i wreszcie — śladom dającym
możliwość stwierdzenia okoliczności istotnych dla danego przestępstwa (np. sposobu
działania, ubioru sprawcy).
W pierwszej kolejności należy ujawniać ślady najmniej trwałe i powierzchniowe, np. ślad
zapachowy przed śladem linii papilarnych, a ten z kolei przed śladem mechanoskopijnym.
Następnie ślady umożliwiające ustalenie sytuacji przestrzennych (np. powystrzałowe)
powinny być zabezpieczane przed wyłączeniem określonych obiektów (np. pocisków lub
łusek). Należy przestrzegać zasady traktującej o tym, że ujawnienie i zabezpieczenie jednych
dowodów nie powinno unicestwiać innych — jeszcze nieujawnionych i niezbadanych20.
Podjęcie skutecznych prób ujawnienia i zabezpieczenia podczas oględzin miejsca zda-
rzenia mikrośladów wymaga uprzedniego zwiększenia instrumentalizacji działania służb
kryminalistycznych Policji. Próby te nie będą skuteczne, jeżeli specjalista będzie miał do
dyspozycji jedynie zestaw uniwersalny — walizkę kryminalistyczną „wrzos”. Poza takim
zestawem uniwersalnym w wyposażeniu specjalisty chcącego ujawnić i zabezpieczyć mi-
kroślady powinny się znaleźć:
— urządzenia powiększające o różnej sile powiększania (lupy, lupy z podświetleniem
światłem widzialnym i ultrafioletowym, mikroskopy stereoskopowe przenośne i pió-
rowe);
— źródła silnego światła widzialnego (żarowego i halogenowego). Bardzo dobre efekty
w zakresie ujawniania drobnych cząstek materii daje światło płożące się po oświetlanej
powierzchni, skierowane prawie równolegle do obserwowanej powierzchni;
— źródła promieniowania ultrafioletowego o zmiennym zakresie długości (coraz po-
wszechniejsze w wyposażeniu technicznych służb kryminalistycznych);
— zestawy chemikaliów dających z określonymi mikrośladami chemiluminescencję (np.
luminol z krwią lub siloksen z miedzią);
— źródła i analizatory promieniowania podczerwonego (noktowizory). Niejednokrotnie
do obserwacji emisji lub pochłaniania promieniowania podczerwonego przez obser-
wowany obiekt wystarczy określony filtr (z zakresu IR) i zwykła kamera wideo.
Gdy ujawnienie mikrośladów jest niemożliwe z przyczyn technicznych, trudnych wa-
runków zewnętrznych itp., to obiekt, na którym mogą występować interesujące mikro-
obiekty, wyłącza się z miejsca zdarzenia i zabezpiecza potencjalnie na nim występujące
dowody wraz z podłożem. Procedurę ujawnienia mikrośladów podejmie specjalista lub
biegły w swojej pracowni, w warunkach laboratoryjnych.
„Nosicielem” mikrośladów mogą być ślady makro, np. narzędzia, odzież ofiary, ciało
ofiary oraz odzież i ciało podejrzanego o dokonanie danego przestępstwa.
Działania techniczne podczas oględzin miejsca zdarzenia, rzeczy, ciała osób i zwłok są
żmudne, pracochłonne, wymagające czasu i uwagi, ale dają dużo satysfakcji, gdy ujawni
się interesujący dowód rzeczowy, zostanie on zbadany i dostarczy istotnego środka dowo-
dowego w prowadzonym postępowaniu. Ważnym czynnikiem jest również coraz większa
dostępność instrumentów technicznych ułatwiających i wspomagających pracę specjalistów
na miejscu zdarzenia
mikrośladów polega na ich uwidocznieniu (z definicji są słabo dostrzegalne albo niedostrze-
galne), a najczęściej na określeniu ich lokalizacji, miejsca występowania. Wskazanie miejsc
potencjalnego występowania mikrośladów pozwala na programowanie dalszych czynności
zmierzających do ich zabezpieczenia.
Mikroślady występują na każdym miejscu zdarzenia, towarzyszą makrośladom i (jako
ich uzupełnienie) dają możliwość uzyskania bardziej szczegółowych informacji o zdarzeniu,
osobach w nim uczestniczących, wykorzystanych narzędziach itp. Większego znaczenia
mikroślady nabierają w sytuacji, gdy makrośladów nie ujawniono (przestępca ich nie po-
zostawił albo je zatarł). Wtedy mikroślady są podstawowym źródłem informacji.
Organ procesowy prowadzący czynności na miejscu zdarzenia może stanąć przed
problemem: czy w danej sytuacji, na miejscu konkretnego zdarzenia podejmować działania
zmierzające do ujawnienia i zabezpieczenia mikrośladów. Jeżeli tak, to na podstawie jakich
przesłanek podjąć tę decyzję, kiedy i jak następnie działać. Pozytywna odpowiedź na te
pytania padnie w sytuacji, gdy:
— zdarzenie jest przestępstwem poważnym, gatunkowo cięższym (zabójstwo, zamach
terrorystyczny, porwanie, napad rabunkowy, kradzież z włamaniem o wysokich
stratach, wypadek drogowy ze skutkiem śmiertelnym i ucieczką sprawcy z miejsca
zdarzenia i in.);
— na miejscu zdarzenia, w trakcie oględzin wstępnych, nie ujawniono śladów w skali
makro.
Te dwie pozytywne przesłanki można dodatkowo uzupełnić o stwierdzenie, co się działo
(akcja ratownicza, zbiegowisko gapiów) na miejscu zdarzenia od momentu jego zaistnienia
do podjęcia czynności zabezpieczających i czy miejsce zdarzenia do chwili rozpoczęcia oglę-
dzin było należycie chronione, ile czasu upłynęło od zdarzenia do chwili rozpoczęcia czyn-
ności policyjnych (zabezpieczenie miejsca, czynności sprawdzające, oględziny) i jaką wiedzę
może mieć organ procesowy o wpływie tych czynników na stan miejsca zdarzenia.
Zadecydowanie o potrzebie, w danej sytuacji, podjęcia prób ujawnienia i zabezpieczenia
mikrośladów skutkuje określonymi zmianami w taktyce i technice czynności prowadzonych
na miejscu zdarzenia. Mikroślady są bowiem śladami, które mogą w znacznie większym
stopniu niż ślady makro występować poza tradycyjnym miejscem zdarzenia — na drodze
przyjścia i odejścia osób, w miejscu ukrycia łupów, w miejscu ukrycia osób, na ciele i odzieży
ofiar oraz sprawców, na użytych narzędziach i pojazdach. Próby ich ujawnienia nie mogą
się więc ograniczyć do miejsca zdarzenia i jego najbliższego otoczenia. Zmiany w taktyce
i technice prowadzenia oględzin w tej sytuacji wyrażają się przede wszystkim w:
— zwiększonej ochronie miejsca zdarzenia (przed naniesieniem śladów przez osoby
postronne, uczestników grupy oględzinowej lub niosących pomoc ratowników me-
dycznych i technicznych),
— zmianie kolejności etapów i czynności wykonywanych w poszczególnych fazach
oględzin,
— wykorzystaniu do prowadzenia oględzin specjalistycznego sprzętu i środków,
— wykorzystaniu w prowadzonych oględzinach ekspertów policyjnych określonych
specjalności (chemicy, biolodzy),
— pełniejszym wykorzystaniu wyników oględzin (dzięki mikrośladom następuje pełniejsze
poznanie badanego wycinka rzeczywistości).
Należy dopilnować, żeby na miejsce zdarzenia, przed przystąpieniem do oględzin nikt
nie wchodził. Może to zrobić specjalista (technik kryminalistyki) lub biegły po dokładnym
zaplanowaniu swoich czynności i określeniu drogi poruszania się. Istotne przy progra-
mowaniu czynności oględzinowych są informacje uzyskane od zabezpieczającego miejsce
zdarzenia, osób udzielających pomocy lub prowadzących akcję ratowniczą, świadków
oraz pokrzywdzonych. Informacje te oraz ślady tzw. jaskrawe (widoczne) będą stanowiły
podstawę do hipotetycznego zrekonstruowania zdarzenia, określenia zachowania się
przestępcy oraz zmian spowodowanych w sytuacji na miejscu zdarzenia przez osoby nio-
sące pomoc i zabezpieczające miejsce oraz osoby przypadkowe. Głównymi elementami
tej rekonstrukcji będą:
— droga, którą sprawca (lub sprawcy) dostał się na miejsce zdarzenia i którą na tym
miejscu następnie się poruszał,
— przeszkody, które sprawca musiał pokonać, co i czego musiał dotknąć i w związku
z tym, gdzie i jakich śladów można poszukiwać,
— narzędzia, których sprawca musiał użyć do pokonania określonych przeszkód,
— liczba sprawców,
— czas, jakim dysponował sprawca, żeby dokonać danego przestępstwa określonymi
narzędziami i w określony sposób działania,
— czas, jaki minął od momentu przestępstwa do jego ujawnienia i jak w związku z tym
mogły się zmienić ślady,
— droga, którą sprawca opuścił miejsce zdarzenia.
Uwzględnienie powyżej wskazanych elementów pozwoli wytypować miejsca, w których
sprawca najprawdopodobniej pozostawił mikroślady, określić ich rodzaj i ustalić kolejność
zabezpieczania śladów18.
Rekonstrukcja, której opracowanie wymaga umiejętności logicznego myślenia, wy-
obraźni, doświadczenia i pewnej znajomości psychologii jest podstawą do zbudowania
planu oględzin. Pomocne w budowaniu planu oględzin może być postawienie siebie (pro-
wadzącego oględziny) w roli sprawcy z zastrzeżeniem, że mimo zachowań stereotypowych
przestępcy często działają irracjonalnie i w sposób trudny do przewidzenia.
Działania grupy oględzinowej na miejscu zdarzenia muszą być sprawne, przemyślane,
systematyczne i rozważne. Przygotowany plan powinien obejmować:
— oznaczenie miejsca rozpoczęcia oględzin,
— określenie kierunku poruszania się specjalisty i biegłych (jest to związane z obraniem
metody prowadzenia oględzin),
— określenie sposobu dokumentowania przebiegu i wyników oględzin (opis, szkice,
makro- i mikrofotografia, rejestracja wideo),
— określenie niezbędnego sprzętu i środków technicznych.
Plan oględzin jednak, nawet oparty na najbardziej prawdopodobnej wersji przebiegu
zdarzenia, jest tworzywem elastycznym i w miarę prowadzenia czynności i zdobywania
nowych informacji powinien być modyfikowany — w celu opracowania wersji najbardziej
zbliżonej do rzeczywistości, a więc głównego celu oględzin.
Oględziny należy rozpocząć od punktu określonego w rekonstrukcji jako miejsce wejścia
sprawcy na miejsce zdarzenia. Następnie specjalista porusza się tam zgodnie z przyjętą
hipotetyczną drogą przestępcy. W pierwszej kolejności poddaje szczegółowej obserwacji
powierzchnie poziome (podłoga, blat stołu, siedziska krzeseł i foteli, kanapy), a następnie
inne. Takie działanie umożliwia stosunkowo szybkie wejście na miejsce zdarzenia innym
członkom ekipy oględzinowej. W pierwszej kolejności specjalista ujawnia i zabezpiecza
poszczególne mikroślady oraz te obiekty (podłoża), na których spodziewa się występo-
wania mikrośladów, a w czasie oględzin nie dysponuje możliwościami ich ujawnienia.
Ujawnione, niejako przy okazji, makroślady (ślady klasyczne) powinny być przez specjalistę
zabezpieczone albo przynajmniej wyraźnie oznaczone tak, aby nie uległy zatarciu przez
innych członków ekipy oględzinowej. Oczywiście wejście do działań na miejscu zdarzenia
innych uczestników grupy operacyjno-śledczej nie powinno spowodować zakłóceń w pracy
specjalisty poszukującego mikrośladów polegających np. na przemieszczeniu istniejących
mikrośladów albo zanieczyszczeniu badanego środowiska przez wprowadzenie nowych
mikroobiektów (rozpylenie argentoratu przez ujawniającego ślady linii papilarnych eksperta
daktyloskopii, pozostawienie mikrowłókien z własnej odzieży).
Ujawnienie makrośladów, których pierwotnie nie udało się zaobserwować, przez
specjalistę ukierunkowanego na poszukiwanie mikrośladów umożliwia pierwszą zmianę
wstępnej wersji zdarzenia. Powoduje to tym samym zmianę roli, jaka została przypisana we
wstępnej rekonstrukcji mikrośladom — z dowodów samodzielnych i decydujących stają się
dowodami „wspierającymi”, wyjaśniającymi okoliczności dodatkowe zdarzenia. Pozwala
to dokonać zmiany akcentów, racjonalnie rozłożyć siły i środki pomiędzy poszczególne
czynności oględzinowe19. Zmiany te wyrażą się tym, że poświęci się uwagę ujawnieniu
i zabezpieczeniu śladów kryminalistycznych umożliwiających identyfikację indywidualną
osób (śladom linii papilarnych, zapachom, śladom biologicznym), w dalszej kolejności
śladom umożliwiającym identyfikację narzędzi przestępstwa i wreszcie — śladom dającym
możliwość stwierdzenia okoliczności istotnych dla danego przestępstwa (np. sposobu
działania, ubioru sprawcy).
W pierwszej kolejności należy ujawniać ślady najmniej trwałe i powierzchniowe, np. ślad
zapachowy przed śladem linii papilarnych, a ten z kolei przed śladem mechanoskopijnym.
Następnie ślady umożliwiające ustalenie sytuacji przestrzennych (np. powystrzałowe)
powinny być zabezpieczane przed wyłączeniem określonych obiektów (np. pocisków lub
łusek). Należy przestrzegać zasady traktującej o tym, że ujawnienie i zabezpieczenie jednych
dowodów nie powinno unicestwiać innych — jeszcze nieujawnionych i niezbadanych20.
Podjęcie skutecznych prób ujawnienia i zabezpieczenia podczas oględzin miejsca zda-
rzenia mikrośladów wymaga uprzedniego zwiększenia instrumentalizacji działania służb
kryminalistycznych Policji. Próby te nie będą skuteczne, jeżeli specjalista będzie miał do
dyspozycji jedynie zestaw uniwersalny — walizkę kryminalistyczną „wrzos”. Poza takim
zestawem uniwersalnym w wyposażeniu specjalisty chcącego ujawnić i zabezpieczyć mi-
kroślady powinny się znaleźć:
— urządzenia powiększające o różnej sile powiększania (lupy, lupy z podświetleniem
światłem widzialnym i ultrafioletowym, mikroskopy stereoskopowe przenośne i pió-
rowe);
— źródła silnego światła widzialnego (żarowego i halogenowego). Bardzo dobre efekty
w zakresie ujawniania drobnych cząstek materii daje światło płożące się po oświetlanej
powierzchni, skierowane prawie równolegle do obserwowanej powierzchni;
— źródła promieniowania ultrafioletowego o zmiennym zakresie długości (coraz po-
wszechniejsze w wyposażeniu technicznych służb kryminalistycznych);
— zestawy chemikaliów dających z określonymi mikrośladami chemiluminescencję (np.
luminol z krwią lub siloksen z miedzią);
— źródła i analizatory promieniowania podczerwonego (noktowizory). Niejednokrotnie
do obserwacji emisji lub pochłaniania promieniowania podczerwonego przez obser-
wowany obiekt wystarczy określony filtr (z zakresu IR) i zwykła kamera wideo.
Gdy ujawnienie mikrośladów jest niemożliwe z przyczyn technicznych, trudnych wa-
runków zewnętrznych itp., to obiekt, na którym mogą występować interesujące mikro-
obiekty, wyłącza się z miejsca zdarzenia i zabezpiecza potencjalnie na nim występujące
dowody wraz z podłożem. Procedurę ujawnienia mikrośladów podejmie specjalista lub
biegły w swojej pracowni, w warunkach laboratoryjnych.
„Nosicielem” mikrośladów mogą być ślady makro, np. narzędzia, odzież ofiary, ciało
ofiary oraz odzież i ciało podejrzanego o dokonanie danego przestępstwa.
Działania techniczne podczas oględzin miejsca zdarzenia, rzeczy, ciała osób i zwłok są
żmudne, pracochłonne, wymagające czasu i uwagi, ale dają dużo satysfakcji, gdy ujawni
się interesujący dowód rzeczowy, zostanie on zbadany i dostarczy istotnego środka dowo-
dowego w prowadzonym postępowaniu. Ważnym czynnikiem jest również coraz większa
dostępność instrumentów technicznych ułatwiających i wspomagających pracę specjalistów
na miejscu zdarzenia