Wniosek o ukaranie stanowi podstawę wszczęcia postępowania. Postępowanie w sprawach
o wykroczenia oparte jest na zasadzie skargowości (art. 14 § 1 kpk w zw. z art. 8 kpw), co oznacza, że sąd
wszczyna postępowanie wtedy, gdy wpłynie wniosek o ukaranie (skarga) od uprawnionego podmiotu.
Wniosek o ukaranie jest aktem woli w przedmiocie ścigania i ukarania sprawcy wykroczenia. Obowiązuje
forma pisemna wniosku, odstępstwem zaś jest forma ustna — dopuszczalna w postępowaniu przyspieszonym
(art. 92 § 1 pkt 2 kpw), gdzie wniosek składa się bezpośrednio do protokołu. Wniosek o ukaranie zakreśla gra-
nice podmiotowe i przedmiotowe oskarżenia, którymi sąd jest związany. Nie jest natomiast wiążące dla sądu
opis oraz kwalifi kacja prawna czynu.
Wniosek o ukaranie powinien zawierać:
¾ imię i nazwisko obwinionego,
¾ adres obwinionego,
¾ inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości,
¾ miejsce zatrudnienia obwinionego,
¾ w miarę możliwości dane o jego warunkach:
9 materialnych,
9 rodzinnych,
9 osobistych,
¾ określenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem
9 miejsca,
9 czasu,
9 sposobu i okoliczności jego popełnienia,
¾ przepisy, pod które zarzucany czyn podpada,
¾ dowodów,
¾ wykaz pokrzywdzonych, o ile takich ujawniono,
¾ wysokość wyrządzonej szkody,
¾ imię, nazwisko, podpis, a także stanowisko osoby sporządzającej wniosek,
¾ to także dane dotyczące uprzedniego skazania obwinionego za podobne przestępstwo lub wykroczenie,
jeżeli oskarżyciel powołuje się na te okoliczność.
Do wniosku o ukaranie oskarżyciel dołącza:
¾ materiały z czynności wyjaśniających lub postępowania przygotowawczego,
¾ adresy świadków i pokrzywdzonych — do wiadomości sądu,
¾ po jednym odpisie wniosku dla każdego obwinionego.
W sytuacji, kiedy wniosek o ukaranie złoży pokrzywdzony, prezes sądu przesyła właściwemu oskarżycielowi
publicznemu zawiadomienie, o którym mowa w art. 27 § 4 kpw, oraz wzywa go jednocześnie do nadesłania
w terminie 7 dni (termin instrukcyjny) materiału dowodowego w razie niewnoszenia przez niego wniosku
o ukaranie, jeżeli w sprawie przeprowadzono czynności wyjaśniające lub dochodzenie, albo do nadesłania
oświadczenia o braku takiego materiału (art. 57 § 5 kpw).
Jeśli natomiast wniosek o ukaranie nie odpowiada warunkom formalnym wskazanym w art. 57 § 2–4 kpw,
prezes sądu zwraca wniosek w celu usunięcia braków w terminie 7 dni (art. 59 § 1 kpw).
Jeżeli wniosek o ukaranie odpowiada warunkom formalnym, prezes sądu wszczyna postępowanie
zarządzeniem i jednocześnie kieruje sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu albo — w razie
stwierdzenia okoliczności wyłączających postępowanie lub wskazanych w art. 61 § 1 kpw — orzekając
jednoosobowo, odmawia wszczęcia postępowania. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania
służy zażalenie osobie, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, ujawnionemu pokrzywdzonemu
oraz organowi, który wniósł o ukaranie (art. 59 § 2 kpw).
W przypadku złożenia wniosku o ukaranie przez oskarżyciela posiłkowego w przedmiocie wszczęcia
rozstrzyga się po przekazaniu przez oskarżyciela publicznego materiału dowodowego lub oświadczenia
o braku takiego materiału, o którym mowa w art. 57 § 5 kpw (art. 59 § 3 kpw).
Wniosek o skazanie bez przeprowadzania rozprawy
Przesłanki wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy:
¾ przesłuchanie obwinionego w toku czynności wyjaśniających w trybie art. 54 § 6,
¾ zgoda obwinionego na skazanie bez przeprowadzenia rozprawy,
¾ w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia obwinionego oraz okoliczności popełnienia wykroczenia
nie budzą wątpliwości,
¾ celów postępowania osiągniętych mimo nieprzeprowadzenia rozprawy
Uwzględniając wniosek oskarżyciela publicznego, o którym mowa w art. 58 § 1, o ukaranie, sąd uznaje za
ujawnione dowody dołączone do wniosku (art. 63 § 1 kpw).
Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy od dokonania
w nim określonych przez siebie zmian. Wniosek z dokonanymi zmianami nie może zostać uwzględniony, jeżeli
obwiniony, powiadomiony o zmianach, zgłosi wobec nich sprzeciw w terminie określonym przez sąd (art. 63
§ 2 kpw).
Wniosek taki nie może jednak zostać uwzględniony, jeżeli w terminie określonym przez sąd zgłosi wobec
niego sprzeciw pokrzywdzony, który złożył już oświadczenie o przystąpieniu do postępowania w charakterze
oskarżyciela posiłkowego (art. 63 § 3 kpw). Sąd, uwzględniając wniosek o skazanie bez przeprowadzenia
rozprawy, skazuje obwinionego wyrokiem. W sytuacji, gdy sąd uzna, że nie ma podstaw do uwzględnienia
wniosku, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Z wnioskiem o skazanie w określony sposób bez przeprowadzania rozprawy może — po wezwaniu na
rozprawę lub zawiadomieniu o jej terminie wystąpić sam obwiniony, jeżeli nie dotyczy go wniosek o skazanie
(art. 58 § 3 kpw). Przy rozpoznawaniu wniosku obwinionego o skazanie go w określony sposób bez
przeprowadzania rozprawy, zgłoszonego przed jej rozpoczęciem, sąd stosuje odpowiednio art. 63 kpw (art. 64
§ 1 kpw). Sąd może uwzględnić taki wniosek, jeżeli oskarżyciel publiczny — nie zgłosi wobec niego sprzeciwu,
a także oskarżyciel posiłkowy, gdy występuje w sprawie oraz jedynie wtedy, gdy okoliczności popełnienia czynu
oraz wyjaśnienia obwinionego w świetle ujawnionego materiału dowodowego nie budzą wątpliwości (art. 64
§ 2 kpw). Jeżeli obwiniony nie został przesłuchany w toku czynności wyjaśniających, sąd przesłuchuje go na
posiedzeniu, chyba że obwiniony bez usprawiedliwienia nie stawił się na posiedzenie albo nadesłał swoje
wyjaśnienia na piśmie w trybie określonym w art. 67 § 3 kpw (art. 64 § 3 kpw). Brak stanowiska oskarżyciela
publicznego w przedmiocie sprzeciwu, o którym mowa w § 2, nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku,
jeżeli oskarżyciel prawidłowo powiadomiony o terminie posiedzenia nie stawił się bez usprawiedliwienia (art.
64 § 4 kpw).
o wykroczenia oparte jest na zasadzie skargowości (art. 14 § 1 kpk w zw. z art. 8 kpw), co oznacza, że sąd
wszczyna postępowanie wtedy, gdy wpłynie wniosek o ukaranie (skarga) od uprawnionego podmiotu.
Wniosek o ukaranie jest aktem woli w przedmiocie ścigania i ukarania sprawcy wykroczenia. Obowiązuje
forma pisemna wniosku, odstępstwem zaś jest forma ustna — dopuszczalna w postępowaniu przyspieszonym
(art. 92 § 1 pkt 2 kpw), gdzie wniosek składa się bezpośrednio do protokołu. Wniosek o ukaranie zakreśla gra-
nice podmiotowe i przedmiotowe oskarżenia, którymi sąd jest związany. Nie jest natomiast wiążące dla sądu
opis oraz kwalifi kacja prawna czynu.
Wniosek o ukaranie powinien zawierać:
¾ imię i nazwisko obwinionego,
¾ adres obwinionego,
¾ inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości,
¾ miejsce zatrudnienia obwinionego,
¾ w miarę możliwości dane o jego warunkach:
9 materialnych,
9 rodzinnych,
9 osobistych,
¾ określenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem
9 miejsca,
9 czasu,
9 sposobu i okoliczności jego popełnienia,
¾ przepisy, pod które zarzucany czyn podpada,
¾ dowodów,
¾ wykaz pokrzywdzonych, o ile takich ujawniono,
¾ wysokość wyrządzonej szkody,
¾ imię, nazwisko, podpis, a także stanowisko osoby sporządzającej wniosek,
¾ to także dane dotyczące uprzedniego skazania obwinionego za podobne przestępstwo lub wykroczenie,
jeżeli oskarżyciel powołuje się na te okoliczność.
Do wniosku o ukaranie oskarżyciel dołącza:
¾ materiały z czynności wyjaśniających lub postępowania przygotowawczego,
¾ adresy świadków i pokrzywdzonych — do wiadomości sądu,
¾ po jednym odpisie wniosku dla każdego obwinionego.
W sytuacji, kiedy wniosek o ukaranie złoży pokrzywdzony, prezes sądu przesyła właściwemu oskarżycielowi
publicznemu zawiadomienie, o którym mowa w art. 27 § 4 kpw, oraz wzywa go jednocześnie do nadesłania
w terminie 7 dni (termin instrukcyjny) materiału dowodowego w razie niewnoszenia przez niego wniosku
o ukaranie, jeżeli w sprawie przeprowadzono czynności wyjaśniające lub dochodzenie, albo do nadesłania
oświadczenia o braku takiego materiału (art. 57 § 5 kpw).
Jeśli natomiast wniosek o ukaranie nie odpowiada warunkom formalnym wskazanym w art. 57 § 2–4 kpw,
prezes sądu zwraca wniosek w celu usunięcia braków w terminie 7 dni (art. 59 § 1 kpw).
Jeżeli wniosek o ukaranie odpowiada warunkom formalnym, prezes sądu wszczyna postępowanie
zarządzeniem i jednocześnie kieruje sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu albo — w razie
stwierdzenia okoliczności wyłączających postępowanie lub wskazanych w art. 61 § 1 kpw — orzekając
jednoosobowo, odmawia wszczęcia postępowania. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania
służy zażalenie osobie, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, ujawnionemu pokrzywdzonemu
oraz organowi, który wniósł o ukaranie (art. 59 § 2 kpw).
W przypadku złożenia wniosku o ukaranie przez oskarżyciela posiłkowego w przedmiocie wszczęcia
rozstrzyga się po przekazaniu przez oskarżyciela publicznego materiału dowodowego lub oświadczenia
o braku takiego materiału, o którym mowa w art. 57 § 5 kpw (art. 59 § 3 kpw).
Wniosek o skazanie bez przeprowadzania rozprawy
Przesłanki wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy:
¾ przesłuchanie obwinionego w toku czynności wyjaśniających w trybie art. 54 § 6,
¾ zgoda obwinionego na skazanie bez przeprowadzenia rozprawy,
¾ w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia obwinionego oraz okoliczności popełnienia wykroczenia
nie budzą wątpliwości,
¾ celów postępowania osiągniętych mimo nieprzeprowadzenia rozprawy
Uwzględniając wniosek oskarżyciela publicznego, o którym mowa w art. 58 § 1, o ukaranie, sąd uznaje za
ujawnione dowody dołączone do wniosku (art. 63 § 1 kpw).
Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy od dokonania
w nim określonych przez siebie zmian. Wniosek z dokonanymi zmianami nie może zostać uwzględniony, jeżeli
obwiniony, powiadomiony o zmianach, zgłosi wobec nich sprzeciw w terminie określonym przez sąd (art. 63
§ 2 kpw).
Wniosek taki nie może jednak zostać uwzględniony, jeżeli w terminie określonym przez sąd zgłosi wobec
niego sprzeciw pokrzywdzony, który złożył już oświadczenie o przystąpieniu do postępowania w charakterze
oskarżyciela posiłkowego (art. 63 § 3 kpw). Sąd, uwzględniając wniosek o skazanie bez przeprowadzenia
rozprawy, skazuje obwinionego wyrokiem. W sytuacji, gdy sąd uzna, że nie ma podstaw do uwzględnienia
wniosku, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Z wnioskiem o skazanie w określony sposób bez przeprowadzania rozprawy może — po wezwaniu na
rozprawę lub zawiadomieniu o jej terminie wystąpić sam obwiniony, jeżeli nie dotyczy go wniosek o skazanie
(art. 58 § 3 kpw). Przy rozpoznawaniu wniosku obwinionego o skazanie go w określony sposób bez
przeprowadzania rozprawy, zgłoszonego przed jej rozpoczęciem, sąd stosuje odpowiednio art. 63 kpw (art. 64
§ 1 kpw). Sąd może uwzględnić taki wniosek, jeżeli oskarżyciel publiczny — nie zgłosi wobec niego sprzeciwu,
a także oskarżyciel posiłkowy, gdy występuje w sprawie oraz jedynie wtedy, gdy okoliczności popełnienia czynu
oraz wyjaśnienia obwinionego w świetle ujawnionego materiału dowodowego nie budzą wątpliwości (art. 64
§ 2 kpw). Jeżeli obwiniony nie został przesłuchany w toku czynności wyjaśniających, sąd przesłuchuje go na
posiedzeniu, chyba że obwiniony bez usprawiedliwienia nie stawił się na posiedzenie albo nadesłał swoje
wyjaśnienia na piśmie w trybie określonym w art. 67 § 3 kpw (art. 64 § 3 kpw). Brak stanowiska oskarżyciela
publicznego w przedmiocie sprzeciwu, o którym mowa w § 2, nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku,
jeżeli oskarżyciel prawidłowo powiadomiony o terminie posiedzenia nie stawił się bez usprawiedliwienia (art.
64 § 4 kpw).