Utrudnienie wysiadania z autobusu

[Arkadiusz]

Witam!
Zastanawiam się czy utrudnienie wysiadania z autobusu przez kontrolerów biletów może podlegać jakiejś penalizacji? Ostatnio czytałem właśnie że nie mają takiego prawa utrudniać wysiadania z autobusu. Rzecznik praw obywatelskich o tym pisał.

 

[Kancelaria Klonowski]

W odpowiedzi na zapytanie dotyczące utrudniania wysiadania z autobusu przez kontrolerów biletów, warto dokładnie przeanalizować sytuację z perspektywy przepisów prawa oraz orzecznictwa.



1. Podstawy prawne działania kontrolerów biletów

Kontrolerzy biletów działają na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe. Mają oni prawo do kontroli biletów oraz, w przypadku stwierdzenia braku ważnego biletu, do zatrzymania osoby w celu ustalenia jej tożsamości. Jednak prawo to nie daje im uprawnień do fizycznego uniemożliwiania pasażerowi opuszczenia pojazdu, chyba że działanie takie jest uzasadnione obroną własną lub ochroną mienia.



2. Możliwość penalizacji

Utrudnianie wysiadania z autobusu przez kontrolerów może być uznane za bezprawne ograniczenie wolności. Zgodnie z art. 189 § 1 Kodeksu karnego, pozbawienie człowieka wolności jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeśli działania kontrolerów można uznać za pozbawienie wolności (np. poprzez fizyczne zablokowanie drzwi lub uniemożliwienie opuszczenia pojazdu), mogą one podlegać penalizacji.



3. Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) rzeczywiście zwracał uwagę na kwestie związane z działaniami kontrolerów biletów, podkreślając, że nie mają oni prawa do stosowania przemocy ani innych środków przymusu, które mogłyby prowadzić do bezprawnego ograniczenia wolności pasażerów. W opinii RPO, takie działania mogłyby być uznane za naruszenie praw obywatelskich, co w konsekwencji mogłoby skutkować odpowiedzialnością cywilną, a w niektórych przypadkach nawet karną.



4. Możliwość dochodzenia roszczeń

Osoba, która doświadczyła bezprawnego zatrzymania przez kontrolerów biletów, może dochodzić swoich praw zarówno na drodze cywilnej, żądając odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych, jak i na drodze karnej, składając zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do prokuratury.



5. Przykłady z orzecznictwa

W polskim orzecznictwie sądowym istnieją przypadki, gdzie działania kontrolerów biletów zostały uznane za bezprawne, szczególnie jeśli obejmowały one stosowanie przemocy lub inne formy przymusu fizycznego wobec pasażerów. Każdy przypadek należy jednak oceniać indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności sprawy.



Podsumowanie

Podsumowując, utrudnianie wysiadania z autobusu przez kontrolerów biletów może być uznane za bezprawne działanie, które może podlegać penalizacji. Osoba, która doświadczyła takiej sytuacji, ma prawo dochodzić swoich roszczeń zarówno na drodze cywilnej, jak i karnej. Warto jednak przed podjęciem działań skonsultować się z prawnikiem, który oceni, czy w danym przypadku doszło do naruszenia prawa i jakie kroki można podjąć.

 

[Arkadiusz]

Jeszcze mam dwa pytania
1. Czy jeżeli ja użyje siły żeby wyjść z autobusu względem kontrolera biletów czy popełnię jakieś przestępstwo?
2. Czy jeżeli bym jechał bez biletu i odnowił bym wydania moich danych czy policja ma prawo przekazać moje dane MZK?

 

[Kancelaria Klonowski]

1. Czy użycie siły względem kontrolera biletów w celu wyjścia z autobusu może być przestępstwem?

Tak, użycie siły wobec kontrolera biletów może być uznane za przestępstwo. W polskim prawie kontroler biletów, w trakcie wykonywania swoich obowiązków, jest traktowany jako funkcjonariusz publiczny w kontekście ochrony prawnej. Użycie przemocy wobec takiej osoby może prowadzić do zarzutów o naruszenie nietykalności cielesnej, co jest przestępstwem z art. 222 Kodeksu karnego. Kara za takie przestępstwo może wynosić nawet do 3 lat pozbawienia wolności. Ważne jest również, aby pamiętać, że obrona konieczna musi być proporcjonalna do zagrożenia. Użycie siły może być uzasadnione jedynie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, a nie jako sposób na uniknięcie odpowiedzialności za brak biletu.

1. Czy odmowa podania danych osobowych kontrolerowi biletów może skutkować ich przekazaniem przez policję do MZK?

W przypadku odmowy podania danych osobowych kontrolerowi biletów, kontroler ma prawo wezwać policję. Policja może następnie ustalić tożsamość osoby poprzez sprawdzenie dokumentów tożsamości lub inne środki identyfikacji. Jeśli policja ustali tożsamość osoby, która odmówiła podania swoich danych kontrolerowi, ma prawo przekazać te dane przedsiębiorstwu komunikacyjnemu (MZK) w celu dalszego prowadzenia postępowania w sprawie nieuiszczenia opłaty za przejazd. Odmowa podania danych osobowych może więc skutkować sankcjami i dodatkową odpowiedzialnością administracyjną oraz cywilną za utrudnianie kontroli.